អ្នកជំនាញបាននិយាយថា ទំនាក់ទំនងល្អជាមួយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានឹងក្លាយជាលក្ខខណ្ឌចាំបាច់សម្រាប់បន្តការចរចាពាក់ព័ន្ធនឹងតំបន់ត្រួតស៊ីគ្នានៃធនធានឧស្ម័នធម្មជាតិនៅឈូងសមុទ្រថៃ ប៉ុន្តែក៏បានក្រើនរំលឹកឡើងវិញនៃភាពចម្រូងចម្រាស់ដែលអាចកើតមានប្រសិនបើមានការទាមទារៀងខ្លួន។

ប្រសិនបើប្រទេសទាំងពីររួមគ្នា ពួកគេអាចទាញយកធនធានថាមពលដែលមានតម្លៃប្រមាណ ១ទ្រីលានបាត។

ពួកគេបាននិយាយថា ភាពចលាចលនយោបាយ និងជាតិនិយមនៅក្នុងប្រទេសថៃ បន្ទាប់ពីមានរដ្ឋប្រហារយោធាក្នុងឆ្នាំ២០០៦ បានក្លាយជាឧបសគ្គដ៏ធំសម្រាប់កិច្ចពិភាក្សារវាងប្រទេសទាំងពីរស្តីពីការបោះបង្គោលព្រំដែនសមុទ្រ ក៏ដូចជាការរួមគ្នាអភិវឌ្ឍទុនបម្រុងប្រេងនៅក្នុងតំបន់ទំហំ ២៦,០០០ គីឡូម៉ែត្រការ៉េ។

បញ្ហា​នេះ​ត្រូវ​បាន​​ពិភាក្សា​ជា​យូរ​មក​ហើយ​ក្នុង​សិក្ខា​សាលាស្ដីពី​តំបន់​ត្រួតស៊ីគ្នា​នៃ​ប្រទេស​ទាំង​ពីរ​នៅ​ឈូង​សមុទ្រ​ថៃ។ ព្រឹត្តិការណ៍នេះត្រូវបានរៀបចំរួមគ្នាដោយមហាវិទ្យាល័យនីតិសាស្ត្រនៃសាកលវិទ្យាល័យ Chulalongkorn និងនាយកដ្ឋានសន្ធិសញ្ញា និងកិច្ចការច្បាប់នៃក្រសួងការបរទេសកាលពីថ្ងៃទី១០ ខែសីហា បើទោះបីជាភាគីថៃនៅតែរង់ចាំគោលការណ៍ និងការណែនាំថ្មីពីរដ្ឋាភិបាលដែលមិនទាន់បង្កើតក៏ដោយ។

លោកស្រី Suphanvasa Chotikajan Tang អគ្គនាយិកានៃនាយកដ្ឋានសន្ធិសញ្ញា និងកិច្ចការច្បាប់បាននិយាយថា ក្រសួងការបរទេសថៃបាននិងកំពុងរៀបចំឯកសារចាំបាច់ទាំងអស់សម្រាប់បន្តការចរចា។

លោក​ស្រី​បាន​បន្ត​ថា​៖ «​យើង​បាន​ជួប​សមភាគី​កម្ពុជា​នៅ​ដើម​ឆ្នាំ​នេះ ហើយ​នឹង​ជួប​ពួកគេ​ម្ដង​ទៀត​មុន​ដំណាច់​ឆ្នាំ​នេះ​ក្នុង​ខែ​កញ្ញា ដើម្បីស្វែងយល់ពី​គ្នា​និង​ត្រៀម​ខ្លួន​សម្រាប់​បន្តការ​ចរចា​ឡើង​វិញ​ក្នុង​ពេល​ឆាប់ៗ​នេះ»។

គណៈកម្មាធិការបច្ចេកទេសចម្រុះ បច្ចុប្បន្នដឹកនាំដោយឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រីលោក Prawit Wongsuwan ដែលលអាចនឹងត្រូវបានផ្លាស់ប្តូ។ លោកស្រីបានថ្លែងក្នុងសិក្ខាសាលានេះថា អាចនឹងតម្រូវឱ្យស្នើឡើងនូវក្របខណ្ឌការចរចាថ្មី និងជំហរស្របតាមគោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាលដែលចូលមកកាន់តំណែង។

ប្រទេសថៃ និងកម្ពុជាបានចុះហត្ថលេខាលើអនុស្សរណៈនៃការយោគយល់គ្នាស្តីពីតំបន់ត្រួតស៊ីគ្នាក្នុងដែនសមុទ្រកាលពីខែមិថុនា ឆ្នាំ ២០០១ ដែលបានក្លាយជាចំណុចចាប់ផ្តើមនៃការចរចា។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី មិនមានវឌ្ឍនភាពច្រើនឡើយ ចាប់តាំងពីពេលនោះមក ដោយសារជម្លោះនយោបាយនៅក្នុងប្រទេសថៃ។

មុនរដ្ឋប្រហារឆ្នាំ ២០០៦ រដ្ឋាភិបាលរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រី ថាក់ស៊ីន ស៊ីណាវ៉ាត្រា បានរៀបចំគូសវាសពីតំបន់កំណត់ព្រំដែន ដែលពួកគេអាចធ្វើការអភិវឌ្ឍរួមគ្នា។ កិច្ចពិភាក្សានេះត្រូវបានបង្អាក់ដោយការលេចចេញនូវចលនាប្រឆាំងលោកថាក់ស៊ីនខ្លាំង ដែលបានចោទប្រកាន់លោកថាទទួលបានផលប្រយោជន៍ដោយសារក្រុមអ្នកជំនួញរបស់លោក និងទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធជាមួយលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន។

ការចោទប្រកាន់នេះគឺជាផ្នែកមួយនៃជម្លោះទ្វេភាគីកាន់តែធំ ខណៈដែលក្រុមវរជន (elite) នៅក្នុងប្រទេសថៃបានជំទាស់នឹងសំណើរបស់កម្ពុជាក្នុងការចុះបញ្ជីប្រាសាទព្រះវិហារជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌពិភពលោករបស់អង្គការយូណេស្កូ។ ជម្លោះពាក្សសំដីដ៏ក្តៅគគុកបាននាំឱ្យមានការប៉ះទង្គិចគ្នាផ្នែកយោធានៅក្នុងឆ្នាំ២០០៨ និងការបកស្រាយសាលក្រមឆ្នាំ១៩៦២ របស់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិលើកម្មសិទ្ធិនៃរមណីដ្ឋានបុរាណនោះ។ ទនន្ទឹមនឹងនោះ ក៏មាន​ការ​ប៉ះ​ទង្គិច​គ្នា​បន្ថែម​ទៀត​រវាង​ទាហាន​ក្នុង​ឆ្នាំ ២០១១ ដែល​បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​ភាគី​ទាំង​សង​ខាង​រង​របួស។

អនុស្សរណៈយោគយល់គ្នាដែលបានចុះហត្ថលេខាក្នុងឆ្នាំ២០០១ នោះ បានក្លាយជាជនរងគ្រោះនៃបញ្ហាការទូត ខណៈដែលរដ្ឋាភិបាលថៃក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក Abhisit Vejjajiva បានផ្អាកដំណើរការចរចានេះដោយសារលោកថាក់ស៊ីនត្រូវបានតែងតាំងជាទីប្រឹក្សារបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ក្នុងឆ្នាំ២០០៩។ ពេលនោះ លោកថាក់ស៊ីនគឺជាជននិរទេសខ្លួននៅពេលនោះដែលស្ថិតនៅក្រោមច្បាប់របស់ប្រទេសថៃ ដោយប្រឈមរឿងក្តីពុករលួយជាច្រើន។ យ៉ាង​ណា​ក៏​ដោយ អនុស្សរណៈ​យោគយល់​គ្នា​នេះបាន​រស់ឡើងវិញ ខណៈ​ដែល​រដ្ឋាភិបាល​ថៃ​ពេល​នោះមិនបានជូន​ដំណឹងជាផ្លូវការដល់​សមភាគី​កម្ពុជា​ ​អំពី​បំណងរបស់ខ្លួន។

នាពេលនោះមក  រដ្ឋាភិបាលដែលដឹកនាំដោយប្អូនស្រីរបស់លោកថាក់ស៊ីន គឺលោកស្រី យីងឡាក់ ស៊ីណាវ៉ាត្រា និងឧត្តមសេនីយ ប្រាយុទ្ធ ចាន់អូចា បានធ្វើរដ្ឋប្រហារកាលពីឆ្នាំ ២០១៤ ដើម្បីផ្តួលរំលំរដ្ឋបាលរបស់លោកស្រី យីងឡាក់ ដែលនេះបានធ្វើអោយខកខានក្នុងការវិលត្រឡប់ទៅរកតុចរចារជាមួយកម្ពុជា។

ប្រទេសថៃមិនអាចបន្តបាត់បង់ឱកាសសេដ្ឋកិច្ចបន្ថែមទៀតក្នុងការទាញយកធនធានធម្មជាតិនៅក្នុងតំបន់ត្រួតស៊ីគ្នាទៀតទេ ខណៈដែលឧស្ម័នដែលមាននៅលើឈូងសមុទ្រថៃជិតអស់ នេះបើយោងតាមលោក Kurujit Nakornthap នាយកប្រតិបត្តិនៃវិទ្យាស្ថានប្រេងឥន្ធនៈថៃ។

លោកបានប្រាប់សិក្ខាសាលានេះថា ប្រទេសនេះពឹងផ្អែកកាន់តែខ្លាំងឡើងលើការនាំចូលឧស្ម័នធម្មជាតិរាវជារៀងរាល់ឆ្នាំ ដែលធ្វើអោយតម្លៃអគ្គិសនីក្នុងស្រុកកាន់តែមានតម្លៃថ្លៃ។ លោក​បាន​បន្ត​ថា តម្លៃ​ឧស្ម័ន​ដែល​បាន​នាំ​ចូល​គឺ ៣៨,៦ ដុល្លារ​ក្នុង​មួយ​លាន Btu (British thermal units) ដែល​ថ្លៃ​ជាង ៧ ដង​នៃ​តម្លៃ​ឧស្ម័ន​ដែល​ផលិត​នៅ​ឈូង​សមុទ្រ​ថៃ ដែល​មាន​តម្លៃ​ត្រឹម ៥,៥ ដុល្លារ​ក្នុង​មួយ​លាន Btu។

លោក​បាន​បន្ត​ថា​៖ «​វា​​ចាំបាច់ និង​ជា​ឱកាស​សម្រាប់​យើង​ក្នុង​ការ​បន្ត​​ចរចា​ដើម្បី​រួម​គ្នា​អភិវឌ្ឍ​ធនធាន​ប្រេង​ក្នុង​តំបន់​ត្រួតស៊ីគ្នា​»​។

លោក Kurujit អតីតលេខាធិការប្រចាំការនៅក្រសួងថាមពលដែលមានបទពិសោធន៍ក្នុងការចរចាដើម្បីបង្កើតតំបន់អភិវឌ្ឍន៍រួមគ្នាទាញយកធនធានធម្មជាតិនៅក្នុងតំបន់ត្រួតស៊ីគ្នាជាមួយម៉ាឡេស៊ីក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៩០ បានលើកឡើងថា ការអត់ធ្មត់ និងភាពបត់បែនគឺពិតជាត្រូវការជាចាំបាច់សម្រាប់ការចរចាដើម្បីធ្វើឱ្យមានវឌ្ឍនភាពលើបញ្ហាទាំងនេះ។

លោកបានគូសបញ្ជាក់ទៀតថា គំរូអភិវឌ្ឍន៍រួមគ្នារបស់ថៃ-ម៉ាឡេស៊ី ត្រូវបានចាត់ទុកថាជាជោគជ័យ និងធ្វើជាគំរូសម្រាប់ប្រទេសក្នុងតំបន់។ «​ទាំង​ប្រទេស​ថៃ និង​កម្ពុជា​ត្រូវ​តែ​ទម្លាក់​ចោល​នូវ​គំនិត​ជាតិនិយម និង​ផ្នត់គំនិត​រឹងទទឹង ហើយ​ធ្វើការ​ឆ្ពោះ​ទៅ​រក​ដំណោះស្រាយ​ដើម្បី​ផលប្រយោជន៍​គ្នា​ទៅវិញទៅមក​»​។

លោក Dulyapak Preecharush នាយករងវិទ្យាស្ថានសិក្សាអាស៊ីបូព៌ានៃសកលវិទ្យាល័យ Thammasat បាននិយាយថា ការបន្តការចរចាលើតំបន់ត្រួតស៊ីគ្នាជាមួយប្រទេសកម្ពុជានឹងកាន់តែងាយស្រួលប្រសិនបើគណបក្សភឿថៃអាចបង្កើតរដ្ឋាភិបាលថ្មី ខណៈដែលខ្លួនមានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន។

លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន ដែលបានកាន់តំណែងអស់រយៈពេល៤០ឆ្នាំ ទើបតែបានផ្ទេរតំណែងឱ្យកូនប្រុសរបស់លោក គឺលោកបណ្ឌិត ហ៊ុន ម៉ាណែត នាពេលថ្មីៗនេះ បន្ទាប់ពីឈ្នះលើសលប់ ក្នុងការបោះឆ្នោតថ្ងៃកាលពីថ្ងៃទី ២៣ ខែកក្កដា។

លោកថាក់ស៊ីន និងលោកស្រី យីងឡាក់ ត្រូវបានគេចាប់អារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំង បន្ទាប់ពីពួកគេត្រូវបានគេឃើញចូលរួមក្នុងពិធីខួបកំណើតគម្រប់ ៧២ ឆ្នាំរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានាពេលថ្មីៗនេះ។ ទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធជាមួយប្រទេសជិតខាង ក៏ជះឥទ្ធិពលដល់ទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីរវាងប្រទេសទាំងពីរ ក៏ដូចជាផលប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចទៅវិញទៅមករបស់ប្រទេសផងដែរ។

ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី លោក Dulyapak បានរំលឹកថា រដ្ឋាភិបាលថ្មីគួរតែដឹងច្បាស់អំពីផលប្រយោជន៍ជាតិ និងផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន នៅពេលដែលធ្វើការលើគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍រួមគ្នាជាមួយកម្ពុជា។ លោកបាននិយាយថា នេះជាអ្វីដែលធ្លាប់កើតឡើងមានពីមុន ដែលអាចបង្អាក់ដល់ការចរចាលើបញ្ហានេះ។ Thai PBS World