Catastrofe dreigt voor vluchtelingen uit Ethiopië. ‘Zonder grootschalige internationale hulp gaat het hier helemaal fout’
In Oost-Afrika ontvouwt zich een humanitaire ramp door de burgeroorlog in de noordelijke provincie Tigray in Ethiopië. De vluchtelingenstroom die daardoor op gang komt, legt extra druk op buurland Soedan.
Tienduizenden, vooral vrouwen en kinderen, komen na dagen lopen door onherbergzaam gebied uitgeput aan in Soedan. Ze ontvluchtten de brute burgeroorlog in de opstandige Ethiopische provincie Tigray in het noorden van het Oost-Afrikaanse land. “Er dreigt een catastrofe”, zegt Mohamed Hejazi, coördinator voor de hulporganisatie Zoa in Oost-Soedan.
Hij hoort verhalen van gevluchte vrouwen over extreem geweld onderweg en ‘duizenden doden’. Te verifiëren is het niet. Alle communicatielijnen voor telefoon en internet zijn in Tigray geblokkeerd. “De meeste vrouwen die hier met hun kinderen komen hebben hun ouders en grootouders achter moeten laten op de plaats waar ze vandaan komen. Die konden de tocht niet maken. Er is bij hen veel verdriet”, vertelt Hejazi over zijn gesprekken met gevluchte Ethiopiërs.
Hij werkt vanuit de Soedanese provincie Gedaref in de gelijknamige stad. Dit gebied kan zoveel vluchtelingen niet aan en de verwachting is dat er zeker zo’n 200.000 komen. “Mensen lijden enorm. Ze hebben nauwelijks energie meer en zijn vaak uitgehongerd”, zegt Hejazi via een krakende telefoonverbinding vanuit Gedaref. “Er moet heel snel iets gebeuren. Zonder grootschalige internationale hulp gaat het hier helemaal fout.”
De Ethiopische premier Abiy Ahmed heeft een “definitief en cruciaal” offensief aangekondigd in de regio Tigray. De 44-jarige leider gaf troepen van zijn tegenstanders vorige week drie dagen de tijd om over te lopen. Die tijd is nu verstreken, benadrukte hij dinsdag.
Het regeringsleger vecht in het noordelijke Tigray tegen de troepen van de Tigray People’s Liberation Front (TPLF). Die partij bestuurt de regio en had al een gespannen relatie met de nationale regering. Het kwam tot een militaire confrontatie nadat de premier de TPLF beschuldigde van een aanval op een legerbasis.
Bij de gevechten zijn volgens sommige schattingen honderden doden gevallen. Zo’n 25.000 Ethiopiërs sloegen op de vlucht en staken de grens met Soedan over. Er komt weinig informatie uit de regio over het verloop van de strijd, maar Abiy zei vrijdag dat de TPLF bijna is verslagen.
Druppel op de gloeiende plaat
Zijn organisatie, zoals meerdere ngo’s in de stad, doet daar ontwikkelingswerk. Zoa houdt zich bezig met projecten voor een schone watervoorziening en goed sanitair. Ook werkt Zoa met kleine boeren aan de verbetering van hun oogsten in het zeer droge gebied.
Nu hebben Hejazi en zijn mensen hun werk omgegooid. Ze proberen te helpen. “We rijden naar kampen om zeep te brengen en jerrycans met drinkwater. Maar het voelt als een druppel op de gloeiende plaat.”
Hejazi rijdt elke dag naar het kamp Qarya 8, zo’n twintig kilometer van de grens met Tigray. Er moeten daar zo’n 8000 vluchtelingen bivakkeren. “Er is werkelijk niets: geen voedsel en geen water. Lokale boeren in de omgeving geven wat ze kunnen, maar dat is nooit genoeg”, zegt hij enigszins wanhopig. “Het is ook een logistieke nachtmerrie om daar straks hulpgoederen te krijgen.”
Niet ver daarvandaan steken de vluchtelingen uit Ethiopië de rivieren de Setit en de Abarath over. Die laatste wordt ook wel de Zwarte Nijl genoemd. “Er is een ferry, daar kan hooguit een vrachtwagen of een tractor op. Rijke mensen die vluchten komen met eigen vervoer, maar arme mensen lopen en waden door het water om in veiligheid te komen.”
Enorm gezondheidsprobleem
Er is nog een ander kamp waar mensen heen worden gedirigeerd. “Het is een oud kamp, van meer dan twintig jaar geleden. Het wordt nu in gereedheid gebracht. Er is alleen maar een bar stuk grond met een beetje drinkwater. Dertig procent van de lokale bevolking heeft hier gebrek aan water. Er zijn geen tenten voor onderdak, geen latrines en daar moeten binnenkort tienduizend vluchtelingen worden opgevangen”, verzucht Hejazi gelaten.
“Het wordt een enorm gezondheidsprobleem in dit soort kampen met geen sanitair, vies water en heel veel vliegen.” Hij wil maar zeggen: diarree en cholera zullen niet lang op zich laten wachten en zijn voor jonge kinderen al snel desastreus.
Water is sowieso een groot probleem in het uitgestrekte gebied. “In de stad Gedaref hebben we al twintig dagen nauwelijks water, omdat de watervoorraden op zijn”, waarschuwt Hejazi. Daarom moet water over grote afstanden worden getransporteerd. In de grond zit weinig in Gedaref. De vraag is ook of er straks voldoende watertrucks zijn en die moeten ook nog eens over slechte wegen.
Hervormingen
Soedan heeft zonder de vluchtelingenstroom uit Ethiopië al problemen genoeg. Na de val van dictator Omar al-Bashir vorig jaar gaat het economisch niet goed met het land. Soedan zit zelf in een hervormings- en democratiseringsproces net als Ethiopië onder premier Abiy Ahmed. Veranderingstrajecten worden niet altijd gepikt, zeker niet door vroegere machthebbers, waardoor Ethiopië nu in een burgeroorlog verzeild is geraakt met de Tigrayers die bijna dertig jaar lang het land dictatoriaal bestuurden en nu aan de kant zijn geschoven.
Soedan heeft de nodige problemen met nomadische volken in het oosten van het land en kan er nauwelijks nieuwe problemen bij hebben. “De Soedanese regering is niet in staat om de vluchtelingen uit Tigray te helpen behalve met grond om te verblijven en hun veiligheid te bewaken. Volgens officiële cijfers zijn er al zesduizend Soedanese militairen naar het grensgebied gestuurd. Volgens Hejazi zijn dat er al veel meer.
‘Soedan wil geen oorlogszone en uitvalsbasis worden’
De troepen moeten voorkomen dat Ethiopische soldaten of Tigrayese paramilitairen hun toevlucht zoeken in Soedan. “Soedan wil geen oorlogszone worden en geen uitvalsbasis van zich hergroeperende milities uit Tigray. Iedereen die wapens heeft moet ze inleveren. Soedan is bang dat het conflict deze kant opkomt en er zijn al genoeg van dit soort problemen in Oost-Soedan”, legt Hejazi uit.
Hij pleit nog eens nadrukkelijk voor internationale hulp. VN-organisaties zijn met de Soedanese autoriteiten al in Gedaref om te zien wat er moet gebeuren. “Er moet snel voedsel en water komen want anders gaan er veel mensen dood van honger of dorst.”
Hij bedrukt ook dat er een plan ontwikkeld moet worden voor de middellange termijn voor het verblijf van zoveel vluchtelingen. “Conflicten als deze zijn in Afrika niet snel voorbij. Die vluchtelingen zijn hier voorlopig nog wel even.”
Lees ook:
De burgeroorlog in het Ethiopische Tigray steekt de grens over, zo de instabiele Hoorn van Afrika in
De Ethiopische premier Abiy Ahmed is een hervormer, die zich de woede van etnische groepen op de hals heeft gehaald. De conflicten in het land dreigen nu de regio te destabiliseren.
Amnesty meldt bruut bloedbad in stadje in de Ethiopische provincie Tigray.
In het stadje May Cadera, in de door burgeroorlog geteisterde Ethiopische provincie Tigray, is afgelopen maandag een bloedbad aangericht. Honderden, mogelijk zelfs vijfhonderd mensen, zijn er met messen, bijlen en machetes gedood