NEDERLANDS • Geen goden geen meesters – een geschiedenis van het anarchisme

Documentaire – Nederlandse ondertiteling

Het verhaal van het anarchisme. Door terugblikken op de cruciale gebeurtenissen in de laatste twee eeuwen van de sociale geschiedenis, onthult de serie het ontstaan en het lot van een politieke stroming die al meer dan 150 jaar tegen alle goden en alle heersers strijdt.

[ARTE 2017] Deel 1: De drang naar vernietiging (1840-1906)
Ontstaan in Frankrijk rond de Parijse Commune in het kielzog van de Franse Revolutie, verspreidde het anarchisme zijn theorieën in korte tijd over de wereld. Toen de gloednieuwe Internationale Arbeidersassociatie werd opgericht, werd het anarchisme zelfs dominant binnen de arbeidersbeweging.

Toch jaagde het anarchisme de mensen al vroeg angst aan. Niet alleen omdat het overal ter wereld strijd leverde voor een achturige werkdag, het scholen zonder god noch meester stichtte en het de vrije liefde bevorderde, maar ook en vooral omdat het van tijd tot tijd tot geweld overging en het gezag op een zeer concrete manier teniet deed. Van Ravachol tot Bonnot, van de moord op keizerin Sisi van Oostenrijk tot de Slag bij Stepney, van bommen tot razzia's, werd het anarchisme een plaag voor staatshoofden en vorsten. Die voerden in een poging zich ertegen te beschermen, anti-terroristische wetten in die tot op de dag van vandaag van kracht zijn.

[ARTE 2017] Deel 2: Land en Vrijheid (1907-1921)
Nadat het anarchisme zich aan het begin van de 20e eeuw had ontdaan van zijn vroegere demonen, leek alles in de best mogelijke libertaire werelden te verlopen. Dankzij de grote migratiegolven die de beweging wereldwijd naar de meest afgelegen gebieden bracht, was het in staat om een groot deel van de boeren te mobiliseren voor de zaak.

Maar om het ideaal te laten zegevieren, voor de uitbraak van een wereldconflict, konden de libertairen het zich niet langer veroorloven om zich te beperken tot wensdenken over genereuze praktijken. Ze moeten de wapens opnemen en weer in het offensief gaan. Zo stonden Nestor Machno en de gebroeders Flores Magón, van de twee oevers van Mexico tot de uitgestrekte steppen van Oekraïne, in een tijdperk vol geraas en gebral in de voorhoede van de eerste grote revoluties van de 20e eeuw, toen ze voor eens en altijd probeerden de wereld te veranderen.

[ARTE 2017] Deel 3: Ter nagedachtenis aan de verslagenen (1922-1945)
Doordat de Eerste Wereldoorlog in sommige landen bijna een derde van de Europese arbeiders om het leven bracht, werd de militante massa het zwijgen opgelegd. Maar het waren vooral de repressieve maatregelen van de grote democratieën die, van deportaties tot executies, de anarchistische beweging een slag toebrachten.

In de turbulente periode tussen de oorlogen, waarin het kapitalisme zijn twee kwaadaardige beesten ter wereld bracht, het stalinisme en het fascisme, was het het anarchisme dat meer dan ooit tevoren het enige verzet van het volk bood tegenover de totalitaire hydra die de roof en de geïndustrialiseerde dood steeds meer veralgemenen. Van Boston tot Barcelona, van Tokio tot Parijs zou het anarchisme op alle fronten strijd voeren. Het was uiteindelijk in Spanje gedurende een op een revolutie lijkende oorlog, dat de beweging uiteindelijk binnen het bereik van de utopie kwam.  

Zie ook