Veiligheidsraad neemt autonomieplan over
Op vrijdag 29 oktober 2021 heeft de VN Veiligheidsraad de resolutie 2602 aangenomen over de Westelijke Sahara. Er zijn vier besluiten genomen. Het mandaat van de VN vredesmacht wordt tot 31 oktober 2022 verlengd. De vredesmacht krijgt geen extra taken erbij. Het door Marokko in 2007 ingediende plan van autonomie voor de Sahara is met 13 van 15 stemmen aangenomen. Als laatste wordt Algerije uitgenodigd om deel te nemen aan de onderhandelingen. (1)
Algerije is vijf keer in de tekst van de resolutie genoemd als betrokken partij bij het conflict. Dat land heeft zich vlak voor de bijeenkomst van de Veiligheidsraad van afgelopen vrijdag teruggetrokken. Dat is niet de eerste keer. Algerije ontkent sinds het begin van het conflict in 1976 betrokken te zijn. Maar dat gelooft niemand meer. Nieuw in deze resolutie is de wijziging in het standpunt van landen die voorheen pro-Polisario waren zoals Ierland, Kenya en Mexico. Rusland en Tunesië hebben niet gestemd. De Russen hebben bezwaar gemaakt tegen de definitieve tekst van de resolutie waar Algerije wordt genoemd. De Amerikanen hebben de aanpassing van de tekst tegengehouden.
Reactie Tunesië
Tunesië is tijdelijk gekozen in de Veiligheidsraad maar heeft niet gestemd op het Marokkaanse autonomieplan omdat het land neutraal wil blijven, aldus een officiële verklaring in Agence Tunis Afrique Presse. (2) Maar de echte reden wordt niet genoemd. Tunesië verkeert is een politieke crisis en vreest instabiliteit. Het land is afhankelijk van stroom en toeristen uit Algerije. Er zijn gewapende groepen actief aan de grens. Ze zijn onder controle van de Algerijnse militaire geheime dienst. (3) Daarnaast zijn er problemen uit het verleden die nog mee spelen. Tunesië heeft delen van eigen Sahara verloren aan Algerije ten tijde van Boumediene. Algerije organiseerde de mislukte staatsgreep in 1980 om Tunesië onder druk te zetten. (4)
Reactie Algerije
De eerste reacties op de resolutie zijn in de media van het regime verschenen. Algérie Presse Service (APS) kwam met deze kop : “De VN resolutie is gevaarlijk en zal gevolgen hebben op de veiligheid in de regio”. De tekst was tussen haakjes geplaatst en is toegeschreven aan Polisario. Maar iedereen weet dat Polisario zonder Algiers eigenlijk niet bestaat. (5) Reactie Marokko Minister van Buitenlandse zaken van Marokko was tevreden over de resolutie. Hij zei op een conferentie dat het “kwam in een moeilijk context waarbij de tegenstanders van Marokko alles uit de kast hebben gehaald om de resolutie te beïnvloeden”. De minister heeft alle landen bedankt die voor het autonomieplan hebben gestemd. (6) De regeringsgezinde pers in Marokko ziet de resolutie als een diplomatieke overwinning. Maar de echte wedstrijd moet nog beginnen bij de onderhandelingen waar Algerije voorlopig niet bij wil zijn.
Gevolgen voor de regio
Na meer dan 40 jaar strijd voor de onafhankelijkheid heeft Polisario slechts een optie over. Dat is autonomie aanvaarden, de wapens neerleggen en terugkeren naar Marokko. Voor de vluchtelingen in de kampen van Tindouf is dat wenselijk na decennia ontberingen. Maar voor de paramilitairen en voor gastheer Algerije is dat gezichtsverlies. Een onafhankelijke staat in de Westelijke Sahara is onhaalbaar. De gewapende strijd voortzetten is een doodlopende weg. Polisario heeft in oktober 2020 het staakthet-vuren uit 1990 geschonden door de grensovergang tussen Marokko en Mauritanië te bezetten. Een maand later werd de militie door het Marokkaanse leger verjaagd. Sindsdien heeft Polisario een honderdtal nep persberichten (7) de wereld rondgestuurd over een oorlog die de VN waarnemers de afgelopen tien maanden niet hebben geconstateerd. Het is niet ondenkbaar dat Polisario een toevlucht blijft zoeken in escalatie nu de internationale gemeenschap een duidelijk signaal heeft afgegeven. De enige oplossing voor het conflict is onderhandelen met alle partijen inclusief Algerije, de conflictpartij achter de schermen. Dat wil Marokko graag maar tegelijkertijd moet het land ook voorbereid zijn op het ergste.
Noten:
1. De Veiligheidsraad bestaat uit vijf permanente leden met een veto recht. Dat zijn Amerika, China, Frankrijk, Rusland, en het Verenigd Koninkrijk. De overige tijdelijk gekozen leden voor dit jaar zijn Estland, India, Ierland, Kenya, Mexico, Niger, Noorwegen, Saint Vincent & Grenadines, Tunesië en Vietnam. Het persbericht over de aangenomen resolutie 2602 staat hier
2. Zie persbericht regeringswoordvoerder Tunesië in Agence Tunis Afrique Presse van 29 oktober 2021:
3. Voor Algerijns nep islamitische terreurgroepen aan de grens met Tunesië zie hoofdstuk IV in het rapport “In Amenas. Inquest, Cover Up and Western Involvement in Algerian States Crimes. International State Crime Initiative. Queen Mary University of London. School of Law (2016).
4. Voor de mislukte staatsgreep van 1980 in Tunesië mede georganiseerd door de Algerijnse militaire geheime dienst zie het artikel van Benjamin Stora en Akram Ellyas : Evénements de Gafsa (Tunisie). Article in "Les 100 portes du Maghreb" (1999).
5. Voor de reacties van Algerije en Polisario op de VN resolutie 2602 zie de persberichten en artikelen gepubliceerd door agentschap APS.dz van 30 oktober 2021 en verder.
6. Voor de reacties uit Marokko op de VN resolutie 2602 zie persbericht op Diplomatie.ma van 30 oktober 2021.
7. Voorbeeld nep berichten over de oorlog in de Sahara die geregeld in Algerijnse en in Polisario media tussen januari en oktober 2021 worden gepubliceerd zijn hier te vinden.