Grote bedrijven omzeilen vakbond bij cao-onderhandeling
Winkelketen Action is zonder vakbond FNV tot een akkoord gekomen over nieuwe arbeidsvoorwaarden. De ondernemingsraad van Action heeft ingestemd met een zogenoemde arbeidsvoorwaardenregeling voor de 15.000 personeelsleden.
Het is de tweede keer in korte tijd dat een groot bedrijf de vakbonden buitenspel zet bij cao-onderhandelingen. Vorige maand sloot supermarktketen Jumbo een akkoord met de ondernemingsraad over een arbeidsvoorwaardenregeling voor de medewerkers in de distributiecentra.
Bij beide bedrijven liepen maandenlange onderhandelingen met vakbond FNV stuk. Breekpunt waren de lonen.
Uit een reconstructie in NRC valt op te maken dat de vakbond in het geval van Jumbo een looneis van 2,5 procent op tafel legde, terwijl de directie van het bedrijf bepleitte dat de werknemers in de distributiecentra al meer verdienen dan bij concurrenten.
Bij Action ging het om een looneis van 3 procent. De vakbond wilde die looneis niet loslaten omdat in het voorstel van Action het gat tussen medewerkers in het middenkader en de laagstbetaalde personeelsleden groter zou worden.
"We wilden niet meewerken aan een verslechtering van de arbeidsvoorwaarden en we wilden niet dat mensen tegen elkaar zouden worden uitgespeeld", vertelt FNV-bestuurder Nico Meijer. "Als een vrachtwagen- of heftruckchauffeur er 9 procent bij krijgt, een winkelmedewerker 3,5 procent en iemand in het magazijn maar 2 procent kun je dat niet uitleggen."
Trend
Meijer vindt het jammer dat de vakbond deze cao is "kwijtgeraakt". Hij sluit niet uit dat bedrijven in de toekomst vaker een arbeidsvoorwaardenregeling sluiten met toestemming van de ondernemingsraad, in plaats van een cao met akkoord van de vakbond.
"Voor grote bedrijven ligt die weg er. De relatie die we hebben met sommige werkgevers staat stevig onder druk. Dat is in de crisis ontstaan, maar wordt nu niet beter doordat verschillende brancheorganisaties - bijvoorbeeld in de detailhandel - onderling ook een slechte verhouding hebben."
Toch was het buitensluiten van de vakbond in het geval van Action geen strategie, meent Meijer. "De directie heeft dit niet gepland, maar heeft naar verloop van tijd wel gekeken hoe men het bij Jumbo heeft gedaan."
In tegenstelling tot FNV wil werkgeversvereniging AWVN het geen trend noemen. "Er zijn recent geen andere bedrijven geweest die tot een arbeidsvoorwaardenregeling kwamen in plaats van een cao. We zien het af en toe eens gebeuren, maar dat is dan omdat de verhouding tussen de vakbond en de betreffende werkgever slecht is", zegt woordvoerder Jannes van der Velde.
Het afsluiten van een cao heeft volgens de werkgeversvereniging één groot voordeel. "Hij geldt meteen voor alle werknemers in een bedrijf of sector. Als je een arbeidsvoorwaardenregeling wil afsluiten moet iedere werknemer die ondertekenen."
Slechter af?
Medewerkers die onder een arbeidsvoorwaardenregeling komen te vallen, zoals het personeel van Action en Jumbo, zijn niet per se slechter af. "Een cao of arbeidsvoorwaardenregeling - door de bank genomen maakt het inhoudelijk niet zoveel uit", zegt Van der Velde. "Het kan wel zo zijn dat een bedrijf in een arbeidsvoorwaardenregeling andere accenten legt dan dat de vakbond zou doen."
"Het hoeft niet slecht te zijn", zegt ook Meijer namens FNV. "Je kunt het ook van de positieve kant bekijken. De positie van werknemers wordt in een krappe arbeidsmarkt beter. Als een arbeidsvoorwaardenregeling de werknemer niet bevalt, tekent hij niet en gaat hij ergens anders heen."