Regeerakkoord Italië is rond, dit zijn de drie hoofdonderwerpen
Het regeerakkoord in Italië is rond en er is een nieuwe premier aangewezen: de hoogleraar Conte. De populistische partners Lega en de Vijfsterrenbeweging sloten akkoorden op de drie hoofdthema's: economie, Europa en immigratie.
De partijleiders zijn er uit, het regeerakkoord is opgesteld en de kiezers zijn positief. Tenzij de Italiaanse president Sergio Mattarella anders besluit, wordt waarschijnlijk deze week nog de nieuwe Italiaanse ‘Regering van Verandering’ beëdigd, zoals de populistische Vijfsterrenbeweging en de extreemrechtse Lega aan hun verbond hebben genoemd. Aan het hoofd komt de relatief onbekende en politiek onervaren Giuseppe Conte (54): een Romeinse advocaat en hoogleraar die binnenkort de achtenvijftigste premier van Italië wordt.
De twee partijen zeggen de komende vijf jaar de regels uit hun 57 pagina’s tellende ‘Contract van de Regering van Verandering’ te zullen volgen. Dit zijn daarin de meest opvallende punten:
Economie
Wie verkiezingen wil winnen in een land in economische crisis, moet vooral veel beterschap beloven. Dat gebeurde afgelopen campagne dan ook volop. Zo kondigde Lega-voorman Matteo Salvini verregaande belastinghervormingen aan, en een verlaging van de pensioenleeftijd – vooral populaire onderwerpen bij de ondernemers en arbeiders in noord-Italië. Luigi Di Maio van de Vijfsterrenbeweging beloofde op zijn beurt de armoede en werkloosheid te bestrijden – thema’s die vooral bij zijn achterban in het zuiden leven. Hij zei dat onder andere te zullen doen via het invoeren van een basisinkomen van 780 euro per maand.
Hoewel die beloften op voorhand onverenigbaar leken, zijn ze allemaal in het uiteindelijke regeerakkoord terechtgekomen. Zo wordt de in 2011 ingevoerde verhoging van de pensioenleeftijd naar 67 jaar weer teruggedraaid en staat het land een revolutionaire belastinghervorming te wachten. Italië heeft, na Turkije en Brazilië, het ingewikkeldste belastingstelsel ter wereld waarbij de belastingdruk bovendien erg hoog ligt: iemand met een middenklasse inkomen betaalt al snel 40 procent. Dat hele systeem gaat op de schop.
Straks zijn er nog twee (voor Italiaanse begrippen ongekend lage) standaardtarieven over van 15 en 20 procent. Ook het basisinkomen van de Vijfsterrenbeweging staat genoemd in het regeerakkoord, zij het in een ietwat uitgeklede vorm. Zo geldt het alleen nog voor arme, werkzoekende burgers, waardoor het meer weg heeft van een bijstands- of werkloosheidsuitkering.
Een voormalig medewerker van het IMF, Carlo Cottarelli, rekende afgelopen weekend uit dat al deze economische hervormingen (en alle andere kostenposten in het akkoord, zoals het reanimeren van het bijna failliete Alitalia) tussen de 109 en de 126 miljard euro zullen kosten. Daar stelt de nieuwe regering een bezuiniging van slechts 0,5 miljard euro tegenover.
Europa
Het uiteindelijke regeerakkoord is weliswaar minder extreem dan een eerdere versie die vorige week uitlekte (er wordt niet langer gerept over het afschaffen van de euro, of over de eis aan de Europese Centrale Bank om 250 miljard euro van de Italiaanse staatsschuld kwijt te schelden), maar nog altijd wordt deze regering de meest eurosceptische ooit in een van de zes oprichtingslanden van de Europese Unie.
Dat komt onder andere door de begroting, die geenszins in lijn is met welke Brusselse afspraak dan ook. Nu al heeft Italië, na Griekenland, de hoogste staatsschuld in de gehele eurozone. De afspraak om die staatsschuld de komende jaren terug te dringen, is vanwege deze begroting onmogelijk. Ook wil de nieuwe regering dat Europa haar bail-in regels voor banken in nood ‘radicaal hervormt’, net als haar fiscale regels en –sancties. Dergelijke is beleid is, aldus het regeerakkoord, immers gemaakt door 'ongekozen Europese technocraten' die meer oog hebben voor de financiële markten, dan voor de belangen van het volk.
Wat ook tegen de huidige Europese lijn indruist, is de wens om alle handelssancties tegen Rusland op te heffen. Volgens het Italiaanse regeerakkoord komt er vanuit Rusland geen militaire dreiging. Rusland is een partner van Europa, in plaats van een vijand.
Migratie
Het onderwerp migratie zou volgens de Italiaanse kranten een van de redenen zijn geweest dat de beoogde deadline voor het vormen van deze regering een paar keer werd uitgesteld. Veel Vijfsterrenkiezers zijn van origine links en vinden dat Italië een humanitaire plicht heeft migranten op te vangen, terwijl de Lega uitgesproken xenofobisch is.
Toch lijkt Salvini uiteindelijk aan het langste eind te hebben getrokken. De migratiecrisis is volgens het regeerakkoord ‘onhoudbaar’. Daarom wil de nieuwe regering een half miljoen illegale migranten terugsturen naar hun land van herkomst, nieuwe, en bovendien verplichte Europese relocatieprogramma’s invoeren en tevens het verdrag van Dublin heronderhandelen. Dat zou betekenen dat migranten niet langer een asielprocedure hoeven te doorlopen in het land waar ze zich voor het eerst registreren (in de praktijk vaak Italië of Griekenland), maar in ieder gewenst Europees land.
Ook wil de nieuwe regering het recht krijgen migranten gedurende hun asielprocedure voor maximaal 18 maanden op te sluiten. Verder wil het schepen van hulporganisaties die migranten oppikken makkelijker kunnen weren uit Italiaanse havens, mogen imans binnenkort uitsluitend in het Italiaans prediken en moeten moskeeën voortaan aantonen waar hun geld precies vandaan komt.