Rouwfotografie neemt vlucht: 'Je laat iemand toe tot de moeilijkste dag van je leven'
Hij liet een vreemde toe op de zwaarste dag van zijn leven. Toch heeft Daan Barendse er geen moment spijt van. Vrienden opperden de uitvaart van zijn vrouw Anneke door een fotograaf te laten vastleggen. Aanvankelijk aarzelde hij, maar de doorslag gaf dat het paste bij zijn echtgenote. Zij hield van fotografie, getuige de duizenden foto's die ze samen in de loop van hun huwelijk van hun gezin maakten.
Steeds meer mensen nemen de stap die Barendse maakte: van een rouwstoet maakt tegenwoordig vaak ook een fotograaf deel uit. Guus Sluiter van het Nederlands Uitvaart Museum in Amsterdam ziet die ontwikkeling ook. Hij zou ze graag hebben, cijfers ontbreken nog, maar de tendens is er zonder meer. "Vroeger werd de dood met graagte op afstand gehouden", zegt hij over de tijden dat kinderen werden weggehouden van een begrafenis. "Nu niet meer."
Barendse sprak met Pauline Broekema over zijn keuze en bladert met haar door het fotoboek van Annekes uitvaart:
Rouwfotografie past in een tijd waarin de dood meer bespreekbaar is geworden. En het beeld is daarbij een steeds grotere rol gaan spelen. Tijdens een uitvaart worden ook foto's en films getoond er zijn zelfs mensen die een uitvaart streamen op Facebook.
Guus Sluiter merkt dat ook jonge kunstenaars de dood steeds vaker tot onderwerp van hun werk maken en er een "diepe fascinatie" voor hebben. In een van de zalen van zijn museum tonen vier jonge fotografen hun verbeelding van rouw en verdriet.
Vertrouwen
In de woonkamer van de familie Barendse in Hendrik Ido Ambacht herinnert veel aan Anneke. Begin dit jaar overleed ze. Na een verkeersongeluk in 1992 raakte ze gehandicapt, maar ondanks de continue pijn bleef ze zichzelf, zegt haar man. De klep van de piano staat open, haar favoriete muziekstuk ligt op de lessenaar. Lief, betrokken en geïnteresseerd in anderen was ze, mooi. En ondanks de permanente pijn die ze leed altijd goed verzorgd.
Zo wilde Daan Barendse haar ook na haar dood vastgelegd hebben. Hij koos rouwfotografe Boukje Canaan. "Het klikte meteen. In de ochtend van de begrafenis kwam ze al langs. Ik had het gevoel haar te kunnen vertrouwen." Zijn vrouw lag boven opgebaard. "Toen ik daar afscheid nam, heeft Baukje foto's genomen. Dat was een heel intiem moment. Het heeft misschien maar tien minuten geduurd, maar de foto's die ze toen maakte, zijn mij het meest dierbaar."
Eigenlijk kon ik haar geen beter compliment geven.
Eigenlijk heeft hij daarna niets meer gemerkt van de aanwezigheid van de fotografe. "Dan heeft ze het dus goed gedaan. Eigenlijk kon ik haar geen beter compliment geven."
De mooiste foto's zitten in een album. "Ze heeft ook close-ups van mijn vrouw gemaakt. Die heb ik wel, maar ze staan niet in het boek. Ik wil dat ook de kleinkinderen het kunnen inzien."
Het album ligt op een prominente plek in de huiskamer. Het gebeurt dat hij er dagen niet inkijkt. "Ik pak het bijvoorbeeld op momenten dat ik het moeilijk heb. Het is toch anders dan foto's op een iPad of een film. Die foto's zijn tastbaar. Ik heb het gevoel dat ik even de hand van mijn vrouw vast heb."