Kritiek op verscherpte taaleis voor vluchtelingen: ‘Nederlanderschap is voor een grote groep straks onmogelijk’
Het kabinet wil volgend jaar de taaleis voor vluchtelingen verhogen. Dat zorgt ervoor dat een grote groep vluchtelingen nooit Nederlander zal kunnen worden, vreest Vluchtelingenwerk.
De angst bestaat dat er straks een groep vluchtelingen wel is ingeburgerd maar niet kan naturaliseren door de aangepaste wetgeving. Nu moeten vluchtelingen aan het taalniveau A2 (beginnend) voldoen om Nederlander te kunnen worden, straks is dat het B1-niveau (gevorderd).
Minstens 50.000 tot 100.000 ingeburgerde vluchtelingen kunnen daardoor straks niet het Nederlands staatsburgerschap aanvragen, denkt Vluchtelingenwerk. De organisatie stuurde een brandbrief naar de Tweede Kamer. “Er ontstaat zo een grote groep tweederangs burgers die er nooit helemaal bij mogen horen,” aldus de organisatie.
Volgens een woordvoerder van het ministerie van justitie en veiligheid is de insteek van de nieuwe wetgeving dat het Nederlanderschap iets is "waar je trots op kunt zijn en wat je moet verdienen". Het beheersen van de taal is daar een belangrijk onderdeel van, volgens het ministerie. “Tussen inburgering en naturalisatie zit een aantal jaar, waarin vluchtelingen taalles kunnen nemen om op het gewenste taalniveau, namelijk B1, te kunnen komen", aldus de woordvoerder.
Bang om te zakken voor het inburgeringsexamen
Han Entzinger, emeritus hoogleraar integratie- en migratiestudies aan de Erasmus Universiteit, vindt het “op zich een goed idee” om de taaleis te verhogen. “Om zelfstandig te kunnen functioneren is het niveau van A2 namelijk wel erg laag.” Daar is hoogleraar meertaligheid Folkert Kuiken, verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, het mee eens. “Het is een heel basaal niveau. Om volwaardig mee te kunnen doen aan de maatschappij, voldoet A2 eigenlijk niet.”
Tegelijkertijd vinden beide hoogleraren dat Vluchtelingenwerk wel een punt heeft. “Zo’n tien tot vijftien procent van de vluchtelingen is analfabeet”, stelt Entzinger. “Die worden ontheven van de inburgeringplicht. Het zou vreemd zijn als deze groep straks niet kan naturaliseren.”
Wat doe je met de mensen die dat niveau niet halen? “Dat is de grote vraag”, zegt Kuiken. “Het is een beetje vreemd om gaandeweg het spel de regels te veranderen.” Dat vindt ook Ertzinger. “Je kunt niet van iemand van vijftig jaar uit Eritrea verwachten dat die binnen vijf jaar Nederlands op B1-niveau spreekt. Daar moeten uitzonderingsregels voor worden gemaakt. Je naturaliseert ook met een reden: je hebt een stevigere rechtspositie, stemrecht en recht op bepaalde uitkeringen. Die mogelijkheid kun je mensen niet zomaar ontnemen.”
Bovendien doen veel vluchtelingen hun inburgeringexamen op een lager niveau uit angst dat ze zakken, zegt Ertzinger. “Er zijn veel consequenties aan verbonden. Je krijgt een boete en je moet een lening terugbetalen. In Nederland slaagt zo’n twintig procent van de vluchtelingen op B1-niveau. In Duitsland is dat ongeveer de helft. Daar wordt minder met hel en verdoemenis gedreigd als je het niet haalt.”
Volgens de woordvoerder van het ministerie kunnen mensen ook uitzonderingen aanvragen voor de taaleis. “Wie last heeft van een psychische of lichamelijke belemmering, of een verstandelijke beperking, kan ontheffing aanvragen voor het taalniveau en daarmee dus alsnog het Nederlandse staatsburgerschap aanvragen.”
Lees ook:
Vluchtelingenbeleid blijkt weinig meer dan een verzameling vrijblijvende afspraken
Het vluchtelingenbeleid in het rijke Europa is net zo dubbelzinnig en vrijblijvend als in het Zuiden, betoogt Nora Stel, universitair docent conflictstudies Radboud Universiteit Nijmegen.
Hoe Moria een mensonwaardige en uitzichtloze hel werd
Liever de gevangenis dan de hel van kamp Moria. Het vluchtelingenkamp op het Griekse eiland Lesbos was al nooit een fijne plek maar veranderde de afgelopen jaren in een mensonwaardige en uitzichtloze hel. Correspondent Thijs Kettenis, die het kamp meermaals bezocht, legt uit hoe het zo ver kwam.