Onderdrukking van Oeigoeren? Volgens China is er niets aan de hand

De Chinese autoriteiten ontkennen niet dat het een keiharde campagne voert in de westelijke regio Xinjiang, gericht tegen de islamitische bevolking daar. Maar buitenlandse media willen niet inzien dat die campagne zijn werk doet, stelt het communistische leiderschap in een officiële reactie op onthullingen van The New York Times.

De Amerikaanse krant deed afgelopen weekeinde uitgebreid verslag van grondig spitwerk. Meer dan vierhonderd pagina’s aan interne Chinese documenten kreeg de krant in handen, via een anonieme klokkenluider. Het beeld dat naar voren komt, was in grote lijnen wel bekend: Peking is al jaren bezig om de lokale bevolking in Xinjiang, met name de Oeigoeren, met harde hand in het gareel te dwingen.

Een miljoen Oeigoeren in strafkampen

Naar schatting meer dan een miljoen Oeigoeren zitten opgesloten in kampen, door Peking opleidingscentra genoemd. De bevolking zou daar klaargestoomd worden voor de Chinese arbeidsmarkt, maar uit eerdere onthullingen is duidelijk dat het in feite om strafkampen gaat. De enkelingen die eruit ontsnapten en hun verhaal konden doen, zoals Omir Bekali eerder dit jaar in Trouw, vertellen over onmenselijke omstandigheden en marteling.

The New York Times geeft nu een inkijkje in de manier van denken van de beleidsmakers in Peking. Daarbij komt president Xi Jinping duidelijk naar voren als drijvende kracht, met de provinciale leider Chen Quanguo als zijn nietsontziende zetbaas.

Xi kondigde de campagne achter de schermen aan in 2014, nadat separatistische militanten in Xinjiang een aanslag hadden gepleegd waarbij 31 mensen omkwamen. De president riep op tot een strijd tegen ‘terrorisme, infiltratie en separatisme’, waarbij ‘de dictatuur van het volk’ zijn werk moest doen. “Toon absoluut geen genade.”

‘Alsof je drugs hebt genomen’

Opvallend is zijn angst voor het geloof. Zo waarschuwt Xi voor ‘de giftigheid’ van religieus extremisme. “Zodra je daarin gelooft, is het alsof je drugs hebt genomen, je verliest je verstand, wordt gek en bent tot alles in staat.” Hij maant de lokale leiders een voorbeeld te nemen aan de Amerikaanse ‘oorlog tegen het terrorisme’. Hij ziet niks in de Europese aanpak van ‘mensenrechten boven veiligheid’.

De documenten maken duidelijk dat Xi's oproepen trouw zijn opgevolgd. Zeker sinds de komst van Chen Quanguo naar Xinjiang in 2016. De partijfunctionaris regeerde daarvoor met harde hand in het ten zuiden van Xinjiang gelegen Tibet.

Duidelijk is ook dat de Chinese autoriteiten bang zijn dat hun harde optreden in Xinjiang uitlekt. Dat zou kunnen gebeuren via Oeigoerse studenten, die een deel van hun opleiding in de rest van China volgen. Zij hebben dus contacten door het hele land, die ze via sociale media op de hoogte kunnen stellen van de gang van zaken in Xinjiang.

‘Gratis onderwijs’

Wat moeten lokale autoriteiten tegen deze studenten zeggen, als zij bij thuiskomst vragen waar hun ouders zijn gebleven? Het antwoord, volgens een uitgelekt document: de ouders worden ‘behandeld’ omdat ze zijn ‘blootgesteld aan de radicale islam’. De studenten kunnen bovendien maar beter blij zijn dat hun familieleden ‘gratis onderwijs genieten’.

Dat de documenten gelekt zijn, wijst erop dat iemand binnen het Chinese leiderschap gewetenswroeging heeft, of in ieder geval vindt dat de rest van  de wereld dit moet weten. Dat is zeker niet zonder gevaar: een lokale leider die zich niet aan de instructies hield en zevenduizend gevangen genomen Oeigoeren weer vrijliet, is van zijn functie ontheven en zwaar bestraft.

Peking reageerde zeer geprikkeld op de onthullingen in The New York Times. Het gaat om ‘onhandig knip- en plakwerk’, zegt een woordvoerder van het ministerie van buitenlandse zaken. Hij wijst er bovendien op dat het de afgelopen drie jaar rustig was in Xinjiang, en dus moet het beleid wel correct zijn. De woordvoerder heeft niet ontkend dat de documenten echt zijn.

Lees ook: 

Omir Bekali zat in een strafkamp omdat hij Oeigoers is: ‘China wil ons vernietigen’

China schendt volgens de Verenigde Naties de mensenrechten op grote schaal Xinjiang. Omir Bekali is een van de weinigen die lang in de beruchte kampen voor Oeigoeren heeft gezeten en het kan navertellen.

Detentiekampen? Nee hoor, zegt China, een trainingscentrum voor hun eigen bestwil

China ontkent niet langer dat veel Oeigoeren vastzitten in kampen. Voor hun eigen bestwil, beweert Peking.