Gwen werd als kind misbruikt, nu wil ze laten zien hoe grooming eruitziet

Grooming? Gwen had er nog nooit van gehoord, terwijl het haar zelf was overkomen. Pas toen ze een jaar of vijf geleden besloot een documentaire te maken over seksueel misbruik – omdat ze het zelf had meegemaakt, maar niet met de bedoeling haar eigen ervaring centraal te stellen – viel alles op z’n plek.

De vele slachtoffers en deskundigen die ze sprak ter voorbereiding op de documentaire, vroegen haar naar haar beweegredenen voor het maken van de film. "Mondjesmaat begon ik mijn eigen verhaal te delen", vertelt ze aan de telefoon. "Hoe het was gegaan, hoe ik me daarbij had gevoeld. 'Dat is grooming', zeiden ze bijna unaniem. Het was alsof er een diagnose kwam: eindelijk kon ik plaatsen wat er was gebeurd. Dat zette voor mij alles in zo’n ander perspectief, dat mijn producent zei: híér moet het over gaan." Zo werd haar eigen verhaal toch de rode draad in Groomed.

Grooming is het opbouwen van een vertrouwensband met een potentieel slachtoffer, zowel instinctief als berekenend, met als doel het kind seksueel te misbruiken. Zelf leerde Gwen haar misbruiker kennen toen ze 11 was. Hij, destijds in de twintig, was lid en invaltrainer bij haar zwemteam. Hij won haar vertrouwen, gaf haar het gevoel dat ze speciaal was en 'bewerkte' haar net zo lang tot hij haar helemaal in zijn macht had. Hij stuurde haar brieven, gaf haar cadeautjes, had alleen maar oog voor haar. Pas toen hij zeker wist dat ze hem nooit zou verlinken, ging hij over tot seksueel misbruik.

Zo gaat het bijna altijd, weet Gwen nu. "Je hoort vaak dat het groomingproces heel lang duurt, het gebeurt aanvankelijk heel voorzichtig. Eerst vertellen ze je bijvoorbeeld een geheim, om te testen of je daarover je mond houdt. Die lange aanloop is een akelig idee, maar het betekent ook dat er vaak nog tijd is om in te grijpen voordat het te laat is."

Velen hadden een raar gevoel

Als slachtoffer zelf is dat moeilijk, erkent ze. "Ik was kwetsbaar, vond de aandacht die hij me gaf hartstikke fijn. Dan is het al te laat om het als kind te herkennen, dan wíl je het ook niet meer zien. Als iemand op dat moment had ingegrepen, had ik mijn misbruiker in alle toonaarden verdedigd. Zo effectief is dat groomingproces. Achteraf hoor ik van best veel mensen dat ze een raar gevoel hadden bij hoe hij met me omging, maar ze wisten niet goed wat ze ermee moesten."

Ook haar ouders voelden ergens wel dat er iets niet klopte, maar toen ze Gwen vroegen of hij soms iets deed bij haar, ging ze helemaal door het lint. "Ik was al zo gegroomed dat ik volledig in zijn macht was. Ik werd kwaad: hoe dúrf je dat te denken over hem? En als ouder denk je dan al gauw: gelukkig, er is niets. Want je wilt het ook niet horen. Nu weten we dat het juist een alarmsignaal is als een kind zo in de verdediging schiet. Als je als ouder een onderbuikgevoel hebt: luister ernaar. Desnoods haal je je kind onterecht van zwemmen of tennis, maar je kunt beter het zekere voor het onzekere nemen."

Het misbruik ging bij Gwen door tot ze een jaar of 14 was en met zwemmen moest stoppen omdat ze als gevolg van het misbruik een ernstige eetstoornis had ontwikkeld. Ze verdrong elke herinnering aan het misbruik en vergat compleet dat het gebeurd was. Tot ze op haar 17de haar eerste vriendje kreeg. Op seksueel gebied ging het helemaal mis, zegt ze. "Ik raakte volledig in paniek, begreep niet wat er gebeurde."

Ze kreeg hevige nachtmerries, die ze na een tijdje herkende als herinneringen aan wat haar misbruiker had gedaan. Jaren na dato vertelde ze haar ouders daarop alsnog wat er was gebeurd. "Ze vonden het verschrikkelijk en erg moeilijk om te horen. Ze waren vooral heel boos en wilden heel graag aangifte doen. Maar ik wilde dat echt niet. Ik wist wel dat het niet klopte wat er was gebeurd, maar wilde niet dat hij daarvoor werd gestraft. Ik wist op dat moment zeker dat hij het nooit bij iemand anders zou doen. Dat is ook de crux van grooming: doordat hij me het gevoel gaf dat ik zo speciaal was, kon ik me niet voorstellen dat hij bij iemand anders hetzelfde zou doen." 

Uit angst dat Gwen, die op dat moment depressief en suïcidaal was, zichzelf wat aan zou doen als ze de aangifte zouden doorzetten, besloten haar ouders zich bij haar wens neer te leggen.

'Blijkbaar was ik toch niet zo speciaal'

In de documentaire doet Gwen uiteindelijk toch nog aangifte tegen haar misbruiker – die nog op 5 minuten van haar ouders blijkt te wonen. Alles wat ze heeft geleerd over groomen, de gesprekken met haar familie en het herlezen van de brieven die hij haar destijds stuurde, overtuigen haar ervan dat dat de enige juiste beslissing is. Haar misbruiker wordt gearresteerd, maar uiteindelijk loopt de aangifte op niets uit wegens gebrek aan bewijs.

Een berichtje van een ander slachtoffer van hem geeft voor Gwen de doorslag om daarmee geen genoegen te nemen. "Het was veel makkelijker om boos te worden om wat hij met háár had gedaan", vertelt ze. "En blijkbaar was ik dus toch niet zo speciaal. Het gaf me veel helderheid." In haar film is te zien dat Gwen op eigen houtje toch overtuigend bewijs weet te verzamelen. Inmiddels heeft ze een verzoek tot heropening van de zaak ingediend. Momenteel wacht ze op de uitkomst daarvan. 

Voor de documentaire sprak Gwen met honderden lotgenoten, van wie er een aantal op beeld hun verhaal doen. "Voor mij zijn zij pas echt dapper. Ik had de controle, kon eruit knippen wat ik wilde, maar zij moesten mij maar vertrouwen met hun kwetsbare verhaal. Dat zou ik zelf niet hebben gedurfd."

Door met andere slachtoffers te praten, zag ze haar eigen ervaring ook steeds beter voor wat het was. "Als je zelf gegroomed bent, is er constant die verwarring", legt ze uit, "wat was mijn eigen rol? Maar bij anderen zie je het veel beter. Natuurlijk was het fout, natuurlijk moet je aangifte doen, natuurlijk is er risico op herhaling. Het is bijna eng hoeveel gelijkenissen er zitten in al die honderden verhalen. Het verloopt gewoon iedere keer hetzelfde. Voor mij heeft dat erg geholpen om de verwarring op te lossen. Het deed me beseffen dat het bij mij geen grijs gebied was, maar een schoolvoorbeeld van hoe misbruik werkt."

Drang naar antwoorden won van walging

In de documentaire spreekt Gwen ook met een veroordeelde kinderverkrachter. Ze twijfelde of het wel een goed idee was om zo iemand een podium te geven, maar haar drang naar antwoorden won het van haar walging. "Ik zag er heel erg tegen op. Ik was zo bang dat hij mij zou manipuleren, dat ik hem aardig zou vinden, maar ik voelde niets. Hij vertelde heel gedetailleerd over wat hij heeft gedaan. Een van de crewleden werd er zo onpasselijk van dat hij naar buiten moest om over te geven, een ander viel bijna flauw."

"Voor mij was het bijna alsof ik er zelf niet zat; alsof ik me kon loskoppelen. Ik moest en zou weten hoe grooming werkt. Als we dat willen uitleggen, kunnen we er niet omheen om ook te luisteren naar de personen die het doen. Uiteindelijk ben ik blij dat we het hebben gedaan."

Het maken van de film hielp Gwen bij haar verwerkingsproces. Ze zal het misbruik altijd met zich meedragen, maar de impact ervan slijt langzaam maar zeker. Na jarenlang in San Francisco te hebben gewoond, is ze teruggekeerd naar Nederland. "Vijf jaar geleden had ik hier niet durven wonen, maar nu voel ik me hier goed", zegt ze. Sinds zeven maanden is ze bovendien moeder van haar eerste kind, dochter Charlie. "Ik heb dit altijd zo graag gewild. Ik voelde na het maken van de film dat ik er nu ook klaar voor ben. Nu kan ik dit."

'Voorbeeld zijn voor mijn dochter'

Met de geboorte van haar dochter voelt ze meer dan ooit de noodzaak om te vechten. Om haar misbruiker veroordeeld te krijgen, om grooming zichtbaarder te maken. "Ik heb nu echt het gevoel dat ik dit moet doen, ook voor Charlie. Dat geeft me veel kracht. Ik wil een voorbeeld voor haar zijn, iemand die doorpakt, ook als het zwaar wordt."

In eerste instantie maakte ze Groomed om vooral ouders te laten zien hoe grooming eruitziet. Gaandeweg ontdekte ze dat de film relevant is voor nog een tweede doelgroep: zij die het zelf hebben meegemaakt. "Als ik tien jaar geleden had geweten hoe grooming werkt, had me dat enorm veel pijn bespaard. Ik wil anderen meegeven dat ze niets verkeerd hebben gedaan, dat ze niet hoeven te twijfelen over wat er is gebeurd. Dat besef is voor mij heel krachtig geweest."

De documentaire Groomed is nu exclusief te zien bij streamingdienst discovery+.