Direct naar artikelinhoud
Opinie

Leon de Winter: 'De deken heeft Bram Moszkowicz retorisch verkracht'

Bram Moszkowicz is niet 'intrinsiek slecht', zei de deken van de Orde van Advocaten. Moskowicz senior zei hetzelfde over oorlogsmisdadigers. Leon de Winter vraagt zich af of de deken in de Moszkowicz-zaak de uitzondering op de regel is.

Bram MoszkowiczBeeld anp

Bram Moszkowicz is een hartelijke en trouwe vriend. Ik kan dus niet objectief zijn, ook al probeer ik dat, en afstandelijk kijken naar wat hem nu overkomt. Ik leef met hem mee - dat doe je met vrienden.

Bram ligt onder vuur van de deken van de Orde van Advocaten, en dus van een groot deel van de media. Veel mensen vinden het leuk wanneer 'the mighty fall'. Bram is beroemd, rijdt in mooie auto's, heeft een mooie en slimme vriendin en neemt het er soms van - dus wordt hij benijd en, als het kan, verguisd.

Die dingen die ik over Bram lees, doen me pijn. Ik kan de waarde van de opmerkingen van de deken, Germ Kemper, niet op waarde schatten. Ik weet alleen dat ik de man die ik ken, en die mijn vriend is, daarin niet herken.

Uitzonderlijk talent
Bram is een briljante advocaat. Hij heeft niet alle zaken kunnen winnen die hij heeft gedaan, maar wie hem ooit heeft zien pleiten, weet dat hij een uitzonderlijk talent is.

Kemper beweerde dat Bram niet geschikt was voor het vak van advocaat - dat was lachwekkend. Kemper zei meer gekke dingen. Daaruit proefde je de persoonlijke afkeer die hij van Bram heeft.

Naast de belastende feiten viel met name de toon op waarmee Kemper zich tegenover het Tuchtcollege meende te moeten uiten. Kemper wekte de indruk een heilige opdracht uit te voeren. Hij overdreef, beledigde, ging met zichzelf op de loop. Wat bij mij het langst bleef hangen, was Kempers opmerking dat Bram 'niet intrinsiek slecht' was en dat Kemper daarom slechts een half jaar in plaats van een jaar schorsing, of nog erger, eiste.

Daarover geen misverstand: een half jaar schorsing is een soort doodstraf voor een advocaat. Een half jaar of een heel jaar: het maakt de onderneming van Bram kapot. Kempers doet net of hij toch een beetje mededogen heeft, maar dat is bedrog. Hij weet wat hij doet. Brams zaak moet dicht. Bram moet eraan.

Gekke woorden
De eis van doodstraf overdekte Kemper op een gegeven moment met een laagje retorisch mededogen: Bram was 'niet intrinsiek slecht', zei hij. Gekke woorden in dit verband. Vreemd.

Dat 'niet intrinsiek slecht' bleef hangen. Waar kwamen die woorden vandaan? Waarom moest Kemper die kwijt? Was dat, ondanks de veroordelingen aan het adres van Bram, toch een aardige opmerking? Curieus om die woorden in zo'n aanklacht tegen te komen. Wat doen die woorden daar? Niet alleen bij mij vielen ze op. Ze werden overal geciteerd.

In Brams boek Liever rechtop sterven dan op je knieën leven schrijft Bram over zijn vader: 'Zo werkte hij hard aan zichzelf, om uiteindelijk de man te worden die ondanks alles de moed en de wijsheid bezat om ons te leren 'dat intrinsiek slechte mensen niet bestaan'.'

Zwartste zielen
Daar komt die opmerking dus vandaan. Het staat geloof ik nog twee keer in Brams boek. Brams vader gebruikte die woorden om zelfs bij de zwartste zielen nog enig licht te zien, om niet verbitterd te raken en desnoods zichzelf te misleiden door te denken dat ook bij de ergste moordenaar nog iets menselijks te vinden valt - met de moed der wanhoop projecteerde hij iets humaans op beestachtige types.

Kempers opmerking was dus helemaal niet zo aardig. In Brams boek slaat die opmerking op slechterikken die, door iemand die de hel heeft doorstaan (Brams vader), toch tot mens worden bestempeld. Het feit dat Kemper ze uit hun oorlogscontext haalde, is een gotspe. Hij is niet Brams vader, die wel het recht had om zoiets te zeggen. Kempers woorden vielen op omdat ze een karakteroordeel inhielden over iemand wiens daden als advocaat door Kemper ter discussie werden gesteld. Wel of niet 'intrinsiek slecht' heeft niets met Kempers aanklacht te maken. Hij is geen psychiater. Maar hij kon het niet laten ze te gebruiken. Waarom niet?

Oorlogsmisdadiger
Ik kan een paar vage verklaringen bedenken voor het feit dat Kemper, de deken van de Orde van Advocaten, Brams vader wilde citeren. Maar helemaal kom ik er niet achter. Vindt Kemper Bram ook een slecht mens - zoiets als een oorlogsmisdadiger? En wil hij hem toch een beetje als mens zien? Maar met zijn eisen wil Kemper Bram monddood en brodeloos maken - zoveel mens wil hij kennelijk niet in Bram zien.

Ik zag in Kemper een cynische man die obsessioneel achter Bram is aangegaan. Dat 'niet intrinsiek slecht' ervaar ik als een ontwijding van de heilige woorden van Brams vader. Kemper wist dat alleen Bram die opmerking zou begrijpen; doordat Kemper ze gebruikte, nam hij ze van Brams vader af en besmeurde hij ze door ze tegen diens zoon in te zetten. Het was een retorische verkrachting. 'Nodeloos grievend', heet dat in advocatenjargon.

'Intrinsiek slechte mensen bestaan niet', citeert Bram zijn vader in zijn boek. Ik vraag me af of Kemper de uitzondering op die regel is.

Leon de Winter is schrijver.

 
Bram is beroemd, rijdt in mooie auto's, heeft een mooie en slimme vriendin en neemt het er soms van - dus wordt hij benijd en, als het kan, verguisd.
 
Vindt Kemper Bram ook een slecht mens - zoiets als een oorlogsmisdadiger? En wil hij hem toch een beetje als mens zien?