90 гадоў з дня нараджэння Макса Шавеля 

4 чэрвеня споўнілася 90 гадоў з дня нараджэння Макса Абрамавіча Шавеля (04.06.1933 – 13.12.2014). Ён быў першым беларускім пасляваенным майстрам спорту, першым жа ў рэспубліцы стаў міжнародным майстрам. Дзевяць разоў выйграваў чэмпіянаты Беларусі па стаклетачных шашках, пяць разоў быў прызёрам чэмпіянатаў СССР. У 1990 годзе разам з сям’ёю пераехаў у Ізраіль.

Невялікія замалёўкі пра Макса Шавеля на падставе архіўных дакументаў:

1.Першы турнір 13-гадовага Шавеля – спаборніцтвы школьнікаў Мінска ў жніўні 1946 года.

Напрыканцы жніўня 1946 года адбыўся турнір школьнікаў горада Мінска па шашках. Адметны ён тым, што стаў першым у жыцці для нікому не вядомых тады хлапчукоў Макса Шавеля і Вілія Астрынскага. Пазней Макс Абрамавіч стаў адным з мацнейшых ігракоў СССР у стаклетачныя шашкі, Вілій Сямёнавіч перамог у чэмпіянаце Беларусі па рускіх шашках 1951 года.

Турнір быў прысвечаны пачатку навучальнага года і сабраў 17 школьнікаў.

На папярэдняй стадыі іх разбілі на дзве групы, з кожнай у фінал выйшлі па пяць лепшых. Мяркую, што фаварытам лічыўся Аляксандр Майскі, які ў студзені 1946 года стаў чэмпіёнам БССР сярод юнакоў. Ён, аднак, заняў толькі пятае месца, а потым стаў вядомым спартыўным журналістам, доўга працаваў у “Фізкультурніку Беларусі”. Прымаў удзел у турніры і Міхаіл Соркін – старэйшы брат Алены Соркінай, які пазней і зацікавіў шашкамі будучую 2-разовую чэмпіёнку Саюза і 13-разовую чэмпіёнку Беларусі. Ну а перамог Давід Брэгман.

Па выніках турніру Шавелю і Астрынскаму была прысвоена чацвёртая катэгорыя. Так пачынаўся іх доўгі шлях у шашках.

2.Эцюд Макса Шавеля, які быў прызнаны лепшым на першым Усебеларускім конкурсе па шашачнай кампазіцыі.

Ліст Макса Шавеля з эцюдам пад дэвізам "Ищи этюд в партии", дасланы ім на І Усебеларускі конкурс па шашачнай кампазіцыі, які праводзіўся ў 1952-53 гадах.

Гэтаму эцюду быў прысуджаны першы прыз.

3.Дакументы, якія падаваліся ў лістападзе 1953 года для прысваення 20-гадоваму Максу Шавелю звання “Майстар спорту СССР”.

Вырашала ў той час Масква, прыйшлося пачакаць да 22 мая 1954 года.

Такім чынам, Шавель стаў трэцім уладальнікам гэтага звання ў гісторыі беларускіх шашак. На той час БССР больш за дзесяць гадоў не мела майстра спорту па шашках. Першы беларускі “маэстра” Барыс Круталевіч памёр маладым ад сухотаў у 1928 годзе. Другі – 10-разовы чэмпіён Беларусі Ілля Гардон – загінуў на Ленінградскім фронце падчас Другой сусветнай вайны.

У далейшым Макс Шавель неаднаразова быў прызёрам чэмпіянатаў СССР па стаклетачных шашках, стаў першым у Беларусі міжнародным майстрам.

У 1990 годзе Шавель з сям'ёй пераехаў у Ізраіль. Дарэчы, яго жонка Рая – дачка вядомага яўрэйскага паэта і пісьменніка Мойшэ Кульбака, яна да гэтай пары пражывае ў Ізраілі. І Кульбак, і бацька Макса Шавеля былі расстраляны ў 1937 годзе.

4.Шавель у VI чэмпіянаце СССР па стаклетачных шашках, які праходзіў у 1960 годзе ў Мінску.

4 мая 1960 года. Макс Шавель – Барыс Шкіткін. Партыя закончылася ўнічыю. Па выніках турніру беларускі майстар стаў бронзавым прызёрам, заваяваўшы свой чацвёрты медаль чэмпіянату СССР. Цікава, што пяты, і апошні, медаль Шавель выйграў праз доўгія 16 гадоў.

І некалькі спасылак.

Серыя артыкулаў чэмпіёна свету Тона Сейбрандса пра творчасць Макса Шавеля да яго 60-годдзя.

Артыкул Якава Шауса ў часопісе “Шашечный Израиль” да 80-годдзя Макса Шавеля.