Scholier Pieter Geerse uit Rotterdam wint 'Juvenes Translatores'

“kleine moeite was om het ook eens te proberen”.

Pieter Geerse had geen enkel vermoeden toen hij door zijn docente Lindsey Zechiël werd uitgenodigd om de online bekendmaking van de winnaars (één winnaar uit elk EU-land) op school te bekijken. Hij had de wedstrijd leren kennen toen een leerling van zijn school vorig jaar won en deed dit jaar zelf mee omdat hij “nu eenmaal goed is in Engels” en het een “kleine moeite was om het ook eens te proberen”.

Engels verrijkt door allerhande podcasts

Al op de basisschool verslond Pieter hele boekenreeksen als ‘De Grijze Jager’. Hij leest nog altijd veel op internet en websites, maar verrijkt zijn Engels nu vooral door het luisteren naar allerhande podcasts, waarvan “het aanbod nu eenmaal groter is in het Engels. Bij het luisteren merk ik eigenlijk niet eens dat het geen Nederlands is.” Zo leerde Pieter Engels vooral buiten school om. “Ik kende eigenlijk al Engels voordat ik op de basisschool kwam.”

Ontlezing

Voor het vak Nederlands schreef Pieter zijn profielwerkstuk over ‘ontlezing’, om erachter te komen of jongeren nu echt minder lezen (“ja”) en waarom dat zo is. Lezen wordt volgens Pieter niet gezien als ontspanning of vermaak; dat vinden jongeren eerder op Netflix of in YouTube-filmpjes. “Het kost nu eenmaal meer moeite om een boek te lezen. In de coronatijd hadden we veel tijd, dus konden we een gedeelte van die tijd ook wel nuttig besteden, met een boek, maar als je maar twee uur op een dag hebt om te ontspannen, grijp je eerder naar iets anders.”

Complexe Engelse brontekst, over AI

Pieter’s vertaling was creatief en vlot. Hij bleek in staat om door het Engels heen te prikken en de betekenis van de complexe Engelse brontekst, over AI, weer te geven in helder Nederlands. Zo vertaalde hij “It’s not really ‘intelligence’ though. It’s rehashing the underlying dataset.” met “Echt 'intelligent' is hij [de machine] echter niet. Hij gebruikt simpelweg zijn dataset.” “Taal is nu eenmaal geen wiskunde”, zei Pieter daar zelf over.

En juist daardoor zal AI de menselijke vertaler nooit helemaal vervangen, volgens Pieter. “Bij de vertaling van boeken en moeilijke teksten kan alleen een mens de echte betekenis vatten. Hier heb je taalgevoel voor nodig.”

Pieter gaat civiele techniek studeren, maar hij interesseert zich ook voor de politiek, waarin taal “toch ook” een sleutelrol speelt. Waar eigenlijk niet…
 

'Juvenes Translatores' in de rest van Europa

Ook in de andere EU-landenn zijn vandaag de 26 overige winnaars van de wedstrijd bekend gemaakt. Het thema van dit jaar was ‘Durf het verschil te maken!’. Meer dan 3 000 enthousiaste deelnemers hebben een tekst uit en naar een van de 24 officiële EU-talen vertaald. Engels speelde een belangrijke rol, maar de leerlingen van 701 scholen hebben 155 van de 552 mogelijke talencombinaties gebruikt en onder meer vertalingen van het Roemeens naar het Zweeds en het Tsjechisch naar het Deens gemaakt.

Fascinerende wereld van vertaling ontdekken

De jonge vertalers hebben de kans gegrepen om de fascinerende wereld van vertaling te ontdekken, zoals blijkt uit de woorden van een Oostenrijkse scholier: “Juvenes Translatores was niet alleen een wedstrijd voor mij, maar ook een kans om het vertaalvak te leren kennen. Een ervaring waardoor ik besefte hoe verschillend talen zijn, maar hoe ze ons ook allemaal met elkaar verbinden.”

Speciale vermelding  voor Nederlandse scholieren

Naast de 27 winnaars hebben 247 leerlingen een speciale vermelding voor hun prachtige vertaling gekregen. In Nederland waren dit Inés Perez Perez, Tess Neeleman, Sven Ma en Laura Tudor.

Zij waren niet de enigen die vanuit of naar het Nederlands een opmerkelijke vertaling maakten. In België won Iness Hamdaoui met haar vertaling vanuit het Engels naar het Nederlands en in Slovakije maakte Sára Mária Hollaarová de winnende vertaling vanuit het Nederlands naar het Slovaaks.

De prijsuitreiking vindt op 21 maart 2024 in Brussel plaats.

Achtergrond

In het kader van het Erasmus+-programma organiseert het directoraat-generaal Vertaling van de Europese Commissie sinds 2007 elk jaar de wedstrijd ‘Juvenes Translatores’ om vertaling en meertaligheid te bevorderen. De afgelopen jaren heeft de wedstrijd het leven van veel deelnemers en winnaars ingrijpend veranderd. Sommigen zijn een vertaalstudie begonnen, anderen hebben bij de vertaaldienst van de Europese Commissie stage gelopen of werken er inmiddels als vertaler.

De wedstrijd staat open voor 17-jarige leerlingen uit het middelbaar onderwijs en vindt gelijktijdig plaats op alle ingelote scholen in de hele EU. Meertaligheid – en dus ook vertaling – vormt sinds de oprichting van de Europese Gemeenschappen een wezenlijk kenmerk van de EU en is verankerd in de allereerste wet uit 1958. Sindsdien is het aantal officiële talen van de EU van 4 tot 24 gestegen naarmate meer landen tot de EU toetraden.