Ik erger mij groen en geel aan journalisten die regeringspartijen naar de mond praten. In Nederland heeft de macht bijna per definitie een betere pers dan de uitdagers ervan. De voorbeelden zijn legio. Denk aan Volkskrant-journalisten die vier jaar lang schaamteloos het ego van Dijsselbloem hebben gestreeld. Denk aan financiële journalisten die klakkeloos het begrotingsdogma van Rutte hebben uitgedragen en die anno 2017, na vier jaar diepe recessie, critici nog altijd wegzetten als dwazen. Denk aan parlementaire journalisten die in 2012, en nu weer in 2017, het compromisme van regeringspartijen bewieroken. Terwijl uitdagers bijna unisono worden weggezet als populisten die ervoor terugdeinzen ‘over hun schaduw heen te springen’.
Slippendragers van de macht zijn het. Kritiekloos papegaaien ze de spin van de minister na. Neem de doorrekening van de effecten van de milieumaatregelen van Rutte III door het Planbureau voor de Leefomgeving. Die werden afgelopen maandag bekendgemaakt. Het is geen vrolijke kost. We doen bij lange na niet wat nodig is om het doel van maximaal twee graden temperatuurstijging te bereiken. En het tijdvenster om dat te doen wordt snel kleiner. Urgentie is bij Rutte III echter ver te zoeken, constateert het planbureau. Ik citeer: ‘De emissiereductie als gevolg van de beleidsmaatregelen die in het regeerakkoord zijn genoemd is ruwweg de helft van wat nodig is om de doelstelling van 49 procent reductie te realiseren.’
In gewone mensentaal: Rutte III doet slechts de helft van wat in Parijs is afgesproken en dobbelt dus doodleuk met de toekomst van onze planeet. Of nog platter: het kabinet zegt fuck you tegen onze kinderen en kleinkinderen omdat de vier partijen het lef niet hebben de financiële belangen van de energie- en landbouwsector serieus te schaden.
Erger is dat zelfs die 49 procent reductie met grote onzekerheid is omgeven. De doorrekening grossiert in zinnen als: ‘Het netto effect is nu nog niet eenduidig aan te geven, gezien het grote scala aan uitwerkingsmogelijkheden van de maatregelen.’ En: ‘Ook het effect op het finale energieverbruik van de hier geanalyseerde maatregelen is nog niet eenduidig aan te geven.’ En: ‘Niet alle maatregelen die in het regeerakkoord zijn genoemd, zijn al concreet genoeg om hier te kunnen worden doorgerekend.’ Om te concluderen: ‘Het regeerakkoord is duidelijk veel meer op 2030 en de lange termijn gericht dan op 2020.’ En: ‘De invoering van veel maatregelen zal te veel doorlooptijd vereisen om in 2020 al effecten te hebben.’ Het leidt tot boterzachte ramingen die uiteenlopen van elf tot 26 megaton aan emissiereductie.
Nu mijn ergernis. Via De Telegraaf weet nieuwbakken milieuminister Wiebes er een klimaatmeevaller van te maken. Ik verzin het niet. Zie dit citaat: ‘Het nieuwe kabinet heeft een klimaatmeevaller: de uitstoot van broeikasgassen daalt sneller dan verwacht. De opgave om de ambities van kabinet-Rutte III te halen is daardoor kleiner geworden.’
Die meevaller komt doordat het Planbureau voor de Leefomgeving op dezelfde manier te werk gaat als het Centraal Planbureau. Het zet de effecten van nieuw beleid af tegen die van ongewijzigd beleid, het zogenaamde ‘basispad’. Dat pad wordt jaarlijks herzien. Het kabinet ging uit van oude effectramingen die minder gunstig zijn dan de nieuwe. Daar komt de ‘klimaatmeevaller’ van Wiebes vandaan. Het kabinet hoeft minder te doen om die halvering van uitstoot te realiseren die nodig is om de doelstellingen van het akkoord van Parijs niet te halen. Want dat blijft de constante, wat ook het basispad is: we gaan maar de helft doen van waar we ons in Parijs toe hebben verplicht.
Je kunt de politieke brille van de man alleen maar bewonderen. Want het frame van ‘klimaatmeevallers’ dreigt de boodschap dat Rutte III veel te weinig doet om de toekomst van onze planeet veilig te stellen te overvleugelen. Het roept de interessante vraag op waarom het verwijt van feitenvrije politiek alleen populisten aankleeft en niet het establishment. Spreken van meevallers terwijl je de toekomst van je kleinkinderen offert op het altaar van de winstgevendheid van je voormalige werkgever (Shell) is wat mij betreft net zo feitenvrij. En omdat Wiebes aan de knoppen zit en dus echt iets kan doen is het eigenlijk veel kwalijker.
En natuurlijk trapt een deel van de journalisten er met open ogen in. Via het ANP, ooit een degelijk persbureau, komt het terecht in De Telegraaf, de grootste krant van Nederland. Dat Wiebes Shell de hand boven het hoofd wil houden, snap ik. Maar waarom journalisten hem daarmee weg laten komen niet. Is het domheid, laksheid, gemakzucht of overmatige onderdanigheid? Geen idee.
