Recommended
More Related Content
Featured
Featured (20)
De 50 oplossingen voor groene en rainproof binnenterreinen v06
- 1. 1 De 50 oplossingen voor groene en rainproof binnenterreinen R. Stuyver, 8 februari 2017, versie 06 De binnenterreinen (binnentuinen) in het centrum blijken in hoog tempo dicht te slibben. Zo zijn de binnentuinen in de Bellamybuurt (Amsterdam West) in tien jaar tijd van 37% naar 56% versteend. En het is denkbaar dat deze tot wel 75% verder verstenen als niet direct wordt ingegrepen.1 Verstening –dat wil zeggen: bebouwing, betegeling of anderszins waterdicht afdekken van de open binnentuingrond –belast de stedelijke riolering en verhoogt de kans op overstromingen.2 Groene en klimaatbestendige binnentuinen kunnen dit voorkomen en dragen op maar liefst 50 punten bij aan de waarde van het woningbezit, volksgezondheid, stedelijk waterbeheer, ecologie, de samenleving, economie en empowerment van burgers.3 Ook dragen groene binnenterreinen op veel punten bij aan stedelijk beleid, zoals bijv. de Amsterdamse Agenda Groen (zie tabel 1, kolom 2 t/m 5). Het lijkt dus wenselijk de binnentuinen groener en klimaatbestendiger te maken. AMSTERDAM AGENDA GROEN 2015-2018 VERGROENEN BINNENTERREINEN Stadsparken Stop verstenen Beter Rainproof Meer groen Meer groendak Inrichten van stadsparken (uitnodigen tot intensiever gebruik) ✓ ✓ ✓ Aandacht voor de balans in het gebruik van stadsparken ✓ ✓ ✓ Inventariseren van de mogelijkheden voor nieuwe stadsparken ✓ ✓ ✓ ✓ Klimaat en biodiversiteit Daklandschap benutten door 50.000 m2 extra groendak ✓ ✓ Meer plekken maken voor opvang regenwater door vergroening ✓ ✓ ✓ ✓ Meer gezonde bomen (leefomgeving, verkoeling, wateropname) ✓ ✓ ✓ ✓ Ecologische en biodiversiteit initiatieven stimuleren ✓ ✓ ✓ Groen in de buurt Voorzieningen in het groen gericht op sporten en bewegen ✓ ✓ ✓ Een uitdagende groene omgeving scheppen voor kinderen ✓ ✓ ✓ ✓ Meer en beter groen in de buurt ✓ ✓ ✓ ✓ Bewoner/bedrijfs-initiatieven steunen (o.a. stadslandbouw) ✓ ✓ ✓ Groene buurtinitiatieven steunen (o.a. heldere voorwaarden) ✓ ✓ ✓ Nieuwe natuurlijke speelplaatsen creëren ✓ ✓ ✓ Meer schoolpleinen vergroenen ✓ ✓ ✓ ✓ Postzegelparken realiseren (20) ✓ ✓ ✓ ✓ Verbindingen en toegankelijkheid Toegankelijk maken van groengebieden voor breder publiek ✓ ✓ ✓ ✓ Tabel 1 Groene binnenterreinen dragen op veel onderdelen bij aan de Agenda Groen (aangegeven met: ✓) Aanpak – Hoe kan de verdere verstening van de binnentuinen worden tegengaan en de groene kwaliteit en klimaatbestendigheid worden verbeterd? Dit is een maatschappelijke opgave die de gemeente, bewoners, ondernemers, corporaties en het maatschappelijk middenveld samen moeten aangaan. En hoe gaan deze partijen en de initiatieven daadwerkelijk oppakken en elkaar blijvend versterken? Oplossingen – Onderstaand worden 50 mogelijke oplossingen geschetst hiervoor, in de wandelgangen ook wel ‘the 50 shades of green’ genoemd. Deze oplossingen zijn onderverdeeld in vier richtingen: 1) stop de acute verstening van de binnenterreinen, 2) maak ze beter rainproof, 3 creëer meer/beter groen en 4) realiseer meer groendaken om/rond de binnenterreinen. TER INSPIRATIE De eerste richting schetst juridisch/planologische oplossingen en de andere drie richtingen op ondersteuning, faciliteren, informatie en communiceren. De uitdaging is om per geschetste oplossing te denken ‘hoe is deze oplossing mogelijk?’ en ‘wat is daar voor nodig’? Valkuil kan zijn om een geschetste oplossing bij voorbaat af te wijzen, bijvoorbeeld omdat er (nu nog) geen mensen of financiële middelen voor beschikbaar zijn. De gezamenlijke opgave bij iedere oplossing is: “hoe kun je… voor elkaar krijgen?”
- 3. 3 1. Verstening stoppen in de binnenterreinen (kortweg: BT) Hierin worden 31 juridische en ruimtelijke (planologische) oplossingen genoemd om de binnenterreinen te beschermen en acute verstening tegen te gaan. Er zijn zeven wettelijke instrumenten beschikbaar, waaronder het bestemmingsplan. Denk aan meer gerichte toetsing van onderkeldering en uitbouwen op risico’s van wateroverlast, wateronderlast (te laag grondwater noveau), veiligheid, gezondheid en leefbaarheid (balans tussen bebouwing, groen en rust). 1.1 BESTEMMINGSPLAN (IN DE ARTIKELEN OPNEMEN) IMPACT INZET U2 BT groen en open (onbebouwd, onverhard) houden L/M/H L/M/H U3 Nieuwe bebouwing BT verbieden L/M/H L/M/H U4 Cultuurhistorische waarden BT vaststellen (19e-eeuwse ring, ring ’20-‘40) L/M/H L/M/H U5 Stedenbouwkundige waarden BT vaststellen (bijv. wateropvang gebied) L/M/H L/M/H U6 Beschermd stadsgezicht BT regels vastleggen (bijv. Bellamybuurt, Overtoom) L/M/H L/M/H U7 Vrijstellingsvoorwaarden winkelstraten vaststellen (bijv. groendak aanbouw) L/M/H L/M/H U8 Voorwaarden strijdig gebruik BT vaststellen L/M/H L/M/H U9 Regels actief verminderen BT bebouwing vaststellen L/M/H L/M/H U10 Maximaal verhardings-percentage BT (‘tegeltax’ al in Leeds en Vlaanderen) L/M/H L/M/H U11 Regels voor vernieuwing bestaande (uit/aan)bouw in BT vaststellen L/M/H L/M/H U12 Maximum grootte bouwblok voor kinderdagverblijven vaststellen L/M/H L/M/H U13 BT-speelplaatsen kinderdagverblijven groen en niet versteend (of semi) L/M/H L/M/H U14 Regels max. % bebouwing en verharding BT voor kinderdagverblijven L/M/H L/M/H U55 Regels voor onderkeldering BT (i.v.m. grondwaterstand en waterloop) L/M/H L/M/H … … L/M/H L/M/H … … L/M/H L/M/H 1.2 ERFPACHT IMPACT INZET U15 Gebruik tuinen en erven bebouwing vaststellen L/M/H L/M/H U16 Max. grootte bebouwing BT vaststellen L/M/H L/M/H U17 Bestemming tuinen en erven BT vaststellen L/M/H L/M/H U18 Soort beplanting BT vaststellen L/M/H L/M/H U19 Bestrating BT vaststellen L/M/H L/M/H U20 Boetes bij overschrijding max. percentage verharding ('tegeltax'). L/M/H L/M/H 1.3 HANDHAVING IMPACT INZET U21 Nota (Integrale) Handhaving (BT) vaststellen L/M/H L/M/H U22 Illegale bebouwing BT handhaven L/M/H L/M/H U23 Frequent (jaarlijks) BT meten/controleren m.b.t. bouw, groen, verhard. L/M/H L/M/H U24 Regelmatig illegale bebouwing BT vaststellen L/M/H L/M/H 1.4 WELSTAND IMPACT INZET U25 Beschermde stadsgezichten vaststellen (bijv. Overtoom) L/M/H L/M/H U26 Aanbouwen BT plat afdekken en bij voorkeur groen L/M/H L/M/H 1.5 BOMEN(KAP)VERORDENING IMPACT INZET U27 Kapaanvragen BT strikter behandelen L/M/H L/M/H U28 Herplantplicht o.b.v. boomwaarde L/M/H L/M/H 1.6 BESCHERMWAARDIGE HOUTOPSTANDEN IMPACT INZET U29 Lijst beschermwaardige houtopstanden van toepassing Oud-West L/M/H L/M/H U30 Lijst actualiseren voor beschermwaardig groen in BT L/M/H L/M/H U31 Belangrijkste beschermwaardige groen BT opnemen in BP L/M/H L/M/H 1.7 LEEFMILIEUVERORDENING IMPACT INZET U32 Een leefmilieuverordening opstellen voor de BT L/M/H L/M/H … … L/M/H L/M/H … … L/M/H L/M/H … … L/M/H L/M/H Tabel 2 Juridisch/planologische oplossingen om verstening van binnenterreinen tegen te gaan
- 4. 4 2. De binnenterreinen beter rainproof maken De bestaande Rainproof oplossingen concreet oppakken met bewoners/bedrijven/eigenaars. Het langer vasthouden van regenwater door met name groene daken of het verbeteren van de beheersing van grondwaterstanden. Ook kan de communicatie gebiedsgerichter en meer thematisch worden met aansprekende pilotmaatregelen of voorbeelden.. 2.1 BETER WATERBESTENDIG, KLIMAATBESTENDIG IMPACT INZET R1 Regenpijp afkoppelen (en bijv. waterafvoer mm2/uur in bouwplan) L/M/H L/M/H R2 Waterpasserende verharding L/M/H L/M/H R3 Reliëf in tuin L/M/H L/M/H R4 Open goot L/M/H L/M/H R5 Regenwatervijvers L/M/H L/M/H R6 Tegels eruit, groen erin L/M/H L/M/H R7 Grindstroken L/M/H L/M/H R8 Infiltreerkratten L/M/H L/M/H R9 Groene daken op tuinhuisjes L/M/H L/M/H R10 Regenton (en bijv. waterbuffer m3/uur per perceel) L/M/H L/M/H R11 Regenwaterschutting L/M/H L/M/H R12 Regenwater (her)gebruiksinstallatie L/M/H L/M/H U44 Bewoners uitgebreid voorlichten m.b.t. BT mogelijkheden L/M/H L/M/H U56 Watertoets bij nieuw- (of her)bouw L/M/H L/M/H … … L/M/H L/M/H Tabel 3 Oplossingen om een betere wateropname te realiseren in de binnenterreinen 3. Meer/beter groen in de binnenterreinen Samen met Agenda Groen, stadsdelen, woningcorporaties en scholen. Denk bijv. aan meer groene speelplekken voor kinderen (educatief of recreatief groen), vergroenen schoolpleinen en de omgeving van en routes naar de school, binnenterreinparkjes creëren met medebeheer. Kwaliteit en hoeveelheid groen in de binnenterreinen verbeteren (subsidie). 3.1 MEER (EN BETER) GROEN IMPACT INZET U34 Aktief contact woningcorporaties m.b.t. BT L/M/H L/M/H U35 Gebiedsmakelaars: bewoners/bedrijven actief benaderen m.b.t. BT L/M/H L/M/H U36 Subsidies groenonderhoud BT L/M/H L/M/H U37 Groene binnenterreinen initiator aanstellen L/M/H L/M/H U38 Groenmedewerkers inzetten voor BT-advies L/M/H L/M/H U39 Actief groenkennis en bemiddeling L/M/H L/M/H U40 Lokale groene buurtinitiatieven ondersteunen (€) L/M/H L/M/H U41 Groen zelfbeheer stimuleren (€) m.b.t. BT en groene daken L/M/H L/M/H U43 Betrokkenheid bewoners faciliteren m.b.t. BT L/M/H L/M/H U45 Bewoners actief laten participeren in groene BT L/M/H L/M/H U47 Website: Natuur & Milieuteam West L/M/H L/M/H U48 Meldpunt binnenterreinen instellen L/M/H L/M/H U49 Open BT-dagen organiseren L/M/H L/M/H U52 Faciliteren groene buurtinitiatieven L/M/H L/M/H U54 Pilots groene BT buurt moestuinen L/M/H L/M/H … … L/M/H L/M/H … … L/M/H L/M/H Tabel 4 Oplossingen om meer en beter groen te realiseren in de binnenterreinen
- 5. 5 4. Meer groene daken om/aan de binnenterreinen Samen met Rooftop Revolution en MaxDak. Daktuinen, sedumdaken, groene gevels met cassettesystemen of klimplanten. Woningcorporaties en bedrijven apart benaderen. Platte daken scholen apart benaderen. Groendak eventueel i.c.m. zonnepanelen/collectoren. Enorm areaal. Scholen in binnenterreinen apart benaderen. Meestal hebben scholen een plat dak en meestal niet van een groendak voorzien (evt. zonnepanelen) terwijl er wel subsidies voor zijn. 4.1 MEER GROENE DAKEN REALISEREN IMPACT INZET U33 Actieve rol samenbrengen bewoners, bedrijven, eigenaren BT L/M/H L/M/H U42 Groendak subsidies (€) plus advies L/M/H L/M/H U46 Centraal stedelijke samenwerking binnenterreinen instellen L/M/H L/M/H U50 Voorlichting (folder/site/ad): eigenaren/VVE BT L/M/H L/M/H U51 Voorlichting (folder/site/ad): bewoners/gebruikers BT L/M/H L/M/H U53 Voorlichting (folder/site/ad): groene (BT) subsidies L/M/H L/M/H U7 Vrijstellingsvoorwaarden winkelstraten vaststellen (bijv. groendak aanbouw) L/M/H L/M/H … … L/M/H L/M/H Tabel 5 Mogelijkheden om meer groene daken te realiseren in de binnenterreinen Prioriteiten vaststellen Bovenstaande oplossingen hebben twee kolommen: impact (de verwachtte invloed van het eindresultaat) en inzet (de benodigde middelen, kennis, tijd etc.). Deze kolommen kunnen ingevuld worden met laag, gemiddeld of hoog. Alle oplossingen kunnen vervolgens in 9 vakjes onderverdeeld worden waardoor een afgewogen keuze kan worden gemaakt, zie onderstaande afbeelding 2. Oplossingen met een hoge impact en lage inzet kunnen misschien op de korte termijn al opgepakt worden (quick-wins). Maar ook oplossingen met een hoge impact én hoge inzet kunnen zeker de moeite waard zijn, omdat dit bijv. tot de (meerjarige) kernactiviteit(en) van de organisatie behoort (core business). Hoog INZET Midden Laag Laag Midden Hoog IMPACT Afb. 2 Prioriteiten stellen op basis van impact en inzet Referenties [01] Stuyver, R (2016b). Inventarisatie binnenterreinen Bellamybuurt. Amsterdam: In opdracht van stadsdeel Amsterdam West. Bron: tinyurl.com/stuyver2016b , bezocht: januari 2017. [02] European Commission DG Environment (2012). Soil Sealing. Science for Environment Policy, In- depth Report, March. 2012 Edited by the University of the West of England (UWE), Bristol. Bron: tinyurl.com/ec-soil-sealing, bezocht: januari 2017. [03] Stuyver, R & Hagenbeek, N. (2017a). De 50 waarden van groene bonnenterreinen. Amsterdam. Bron: tinyurl.com/stuyver2017a , bezocht: februari 2017.