Henk van Ess: 'Nederland heeft reputatie hoog te houden als 't gaat om aftappen'

XS4All heeft vandaag bekendgemaakt dat opsporingsdiensten vorig jaar in totaal 21 telefoongesprekken van klanten van de provider hebben afgetapt. Ook werd 19 keer het internetverkeer en twee keer het e-mailverkeer van een klant afgetapt. Verbazen die cijfers van de provider u?
'Nee, Nederland heeft op tap-gebied een reputatie hoog te houden. Wat ik veel interessanter vind is een zinsnede uit dat rapport, waaruit blijkt dat XS4All weigert om vorderingen die onjuist of onduidelijk zijn in behandeling te nemen. Er zijn geen officiële gegevens van, maar in mijn werk als onderzoeksjournalist heb ik me daar mee beziggehouden, en ik ben me rotgeschrokken. De politie heeft een scala aan middelen om boeven te vangen, en er gaat achter de schermen regelmatig iets fout, zoals privégegevens die bij de verkeerde instantie terecht komen. Ik vraag overigens nu via Twitter aan XS4All om meer informatie over die onjuiste vorderingen. Om hoe veel gaat het?'

Vindt u dat zowel providers als opsporingsdiensten volledige openheid moeten geven?
'Voor de AIVD en de MVD zijn het staatsgeheimen, dus die zullen het niet naar buiten brengen. Maar het is goed dat er nu eens individuele gegevens van een provider worden vrijgegeven. Ik wil weten wat er precies fout gaat. Als elke provider dit zou doen, zouden we er een goed beeld van kunnen krijgen. Gebruikt de politie de gegevens om terroristen te vangen of boeven?'

Pas nu de Amerikaanse klokkenluider Snowden met zijn onthullingen over de Amerikaanse geheime dienst NSA naar buiten is gekomen, wordt de omvang van het afluisteren en tappen stukje bij beetje duidelijk. Heeft de onderzoeksjournalistiek daar misschien een steek laten vallen?
'Er zijn wel onderzoeksjournalisten die hier hard mee bezig zijn, maar het blijft moeilijk om gegevens naar boven te halen. Je zou eigenlijk een soort mini-Snowdens moeten hebben. Als ik als onderzoeksjournalist op dit onderwerp had gezeten, zou ik me storten op de vraag: hoe staat het na 7 jaar met de professionaliteit van aftappen van telefoons en internet?'

Over Snowden gesproken: het wordt wel erg lastig voor hem om in Latijns-Amerika te komen, waar hij asiel heeft aangevraagd.
Ja, dat is erg ingewikkeld. Hier moet een geheime operatie aan te pas komen. Maar hij wordt bijgestaan door klokkenluidersorganisatie WikiLeaks, en dat is goed. Ik ben zelf de maker van CableSearch, de zoekmachine van WikiLeaks. Snowden is bij hen in elk geval in goede handen.'

Iet anders: de App Store van Apple bestaat deze week 5 jaar. Bent u een vaste gebruiker?
'Ja, ik ben zelf ook ontwikkelaar van apps voor de App Store. Er is altijd veel gekanker op het feit dat je 30 procent moet afdragen aan Apple als je een App maakt. Maar het is wel zo dat de App Store apps voor het grote publiek toegankelijk maakt. Vergelijk het maar eens met de iBook Store, ook van Apple. De verkoopcijfers zijn daar erg slecht. Maar als je zo'n boek als app uitgeeft, verkoopt-ie meteen tien keer beter. Wat mij betreft gaat de App Store dus nog heel lang door.'

Maar er wordt ook vaak geklaagd over het feit dat Apple strenge controle uitoefent op wat er in de App Store mag komen.
'Ja, daar heb ik wel eens een parodie van gemaakt: een mock-up van een Dummy-boek. Hoe maak ik een app zonder Apple te beledigen? Dat was naar aanleiding van het nieuws dat Apple een app over Syrië had geweigerd. Het probleem is dat Apple vaak apps weigert zonder te laten weten waarom. Maar het lijkt vaak om details te gaan, zoals de plek waar een bepaalde button is geplaatst. Bovendien zijn ze nogal snel beledigd. En dan gaat het dus lang niet alleen om apps waar bijvoorbeeld een beetje bloot in is te bespeuren. Dat was al lang bekend.'

De nieuwe Kuip lijkt er dan uiteindelijk toch niet te komen. Een wijs besluit van de gemeente?
'Als er één reden is waarom de Kuip er niet komt, is het wel de abominabele manier waarop het plan van het nieuwe stadion is gepresenteerd door de initiatiefnemers. Dit is echt een schoolvoorbeeld van hoe je dit marketingtechnisch niet moet aanpakken. Het plan werd de mensen echt door de strot geduwd. Er waren zoveel leuke plannen en initiatieven van omwonenden en anderen, maar daar werd niets mee gedaan, het is niet serieus genomen. Een ouderwetse aanpak die anno 2013 écht niet meer kan.'

Dan de Tour. Wielrenner Mark Cavendish is niet welkom op het criterium van Boxmeer. De organisatie van de wielerronde een dag na de Tour heeft de Brit van het verlanglijstje gehaald. Terecht na zijn actie dinsdag tegen de Nederlander Tom Veelers?
'Ik heb die actie gezien ja. Het leek een beetje op een kleuter van wie iets wordt afgepakt. Maar op televisie ziet het er denk ik ernstiger uit dan het in werkelijkheid was. Ik heb ook begrepen dat Veelers er niet al te kwaad over was, en dat ze het hebben bijgelegd. Dus ik vind de boze reacties ten opzichte van Cavendisch wel wat overtrokken. Het is geen misdadiger.'

Wat vindt u als internetdocent over de internetberichtgeving over Egypte?
'Ik kom me toch af en toe blunders tegen... Zo werd er op een gegeven moment door veel media een satellietfoto van de NASA overgenomen van een fel verlicht Egypte, en daarbij werd de suggestie gewekt dat dit te maken zou hebben met gevechten en branden die er zouden plaatsvinden. Maar wie even gegoogled had, had gezien dat de NASA die foto al in 2010 heeft genomen. Dus het kan beter.'

Heeft u zelf nog iets leuks of interessants gezien of gelezen vandaag?
'Deze actie van GreenPeace, waarbij de Londense wolkenkrabber The Shard wordt beklommen als protestactie tegen boringen door oliemaatschappij Shell bij de Noordpool. Prachtig dat 6 vrouwen zo'n gebouw beklimmen. En die foto van mensen die omhoog kijken is ook geweldig, het doet me denken aan een scène van Dr. Who. Dit is ook erg goed gedaan op het gebied van media en sociale media: interviews vooraf en het is via alle kanalen live te volgen. Een schoolvoorbeeld van hoe een socialemediacampagne moet worden opgezet.'

_{Dit is aflevering 120 van de dagelijkse rubriek 4 Uur Nieuwsbreak. In deze rubriek nemen we iedere dag met een interessant, bekend persoon het nieuws van de dag door.}