Graffiti uit Pompeii

"Pacatus hic com suis mansit
pompeis" =Pacatus met de zijnen
verbleven hier in pompeii

"Secundus Prime suae ubi que isse
salute rogo domina ut me ames"
"Secundus groet zijn
Prima waar ze (ook) is en vraagt
(de) meesteres of je van me houdt"

Graffiti in Pompeii

- Graffiti zijn van alle tijden; ook in Pompeii werd er op muren heel wat afgeschreven, gekrast
en getekend. Gewone dingen als "ik was hier", "ik hou van Marcus" of "Marcus is een lul".
Maar het was ook de enige manier om reclame te maken, prijslijsten te laten zien en
officiele aankondigingen te doen in een tijd zonder krant, tv en computer.

- De letters van de graffiti zien er totaal anders uit dan het officiële Romeinse schrift. (onze hoofdletters)
Net als tegenwoordig , onze schrijfletter a is anders dan hoofdletter A.
Het is echt puzzelen welke letter er bedoeld werd, laat staan de vertaling! Wat ook niet helpt
is dat de Romeinen geen interpunctie hadden, dus geen punten, aanhalingstekens, handige komma's etc.
Behalve de punten na afkortingen.
De afkortingen waren toen algemeen bekend. Voor ons nog meer puzzelen...

Prijslijst van wijnen op de muur
van een thermopolium.(Herculaneum)
Eerst een afbeelding van Semo Sancus,
een godheid die specaal voor zaken
was, dan AD Cumucus wat je zou
kunnen vertalen als "in de wijnkruik",
dan de wijnkruiken zelf met de prijzen
eronder.Nola slaat waarschijnlijk op de
streek waar de wijnen vandaan komen.
De schrijver heeft zijn naam eronder
gezet: Scr(i)ptor Aprilis uit Capua

- Pompeii is een momentopname. We zien hier de taal stilstaan in de tijd. We zien het
officiële Romeinse Latijn van bijvoorbeeld de verkiezingsgraffiti, maar ook de plaatselijke
dialectvorm uit 79 na Chr. Dat doet me weer goed als beginnend latinist.
Er waren er meer die niets snapten van het juiste gebruik van de grammatica en maar
wat aan rotzooiden...

verkiezingsslogans op de muur
van de thermopolium van Asselina
aan de via dell' abbondanza.

graffiti

karikatuur van man
met lauwerkrans.

Een graffiti uit Pompeii
van gladiators.

"Fullones Ululamque Cano Non Arma Virum( que)"
"Ik bezing de vollers en hun geschreeuw, niet de heldendaden van de man" een parodie
op de Aeneas "Arma virumque cano Troiae qui primus ab oris"
"Ik bezing de heldendaden van de man, die als eerste van de kusten van Troje....."

Oskisch. De voorloper van Latijn in
dit gebied.Het schrift loopt van rechts
naar links. Zie Geschiedenis van de stad

Voorbeelden van
verschillende
schrijfwijzen van
Latijnse letters. Goed te
zien in Pompeii.

Prachtig voorbeeld van
een verkiezingsposter
compleet met afbeelding.
"Holconium Priscum / IIvir(um)
I(ure) d(icundo) d(dignum)
r(ei) p(ublicae)
o(ro) v(os) f(aciatis)"
" Ik bid dat jullie Holconius
Priscus aanstellen als duumvir.
Hij is een publieke functie waardig."
(huis van Verecundus)

Man zegt:"hier". Andere man: "nee,
het is van mij". Barmeisje: "De man
die dit besteld heeft krijgt het.
Oceanus kom hier en drink."
De naam "Oceanus" is waarschijnlijk
een woordgrapje voor iemand die
heel veel dronk.

Veelvoorkomende afkortingingen voor verkiezingsgraffiti waren:
AED: aedile - Belast met dagelijks stadsbestuur, jaarlijks gekozen.
V.B: virum bonum - Een goed man
OVF: oro vos faciatis - ik bid dat jullie (naam) aanstellen tot (functie)
D.R.P: dignum rei publicae - Hij is deze functie waard
Er zijn wel 1500 verkiezingsgraffiti gevonden in Pompeii.

Nog een opschrift uit Pompeii: aankondiging voor spelen in het amphitheater (kostbare verkiezingsstunt, niet de graffiti natuurlijk maar de spelen!)

Een verkiezingskandidaat die niet blij zal zijn geweest met deze graffiti:
Vatiam aed(ilem) rogant dormientes universi
Alle slaapkoppen vragen je Vatia als aediel te kiezen

Een hele teleurgestelde vrouw:
Livia Alexandro salutem. Si vales, no multum curo. Si perieris, gaudeo.
Livia aan Alexander: gegroet. Wanneer je gezond bent, het interesseert me niet. Als je doodgaat, zal ik blij zijn.

Uit een thermopoleum:
Urna aenea periit de taberna. Si quis rettulerit, dabuntur HS LXV.
Si furem dabit, unde rem servare possimus, HS XX.
Een bronzen vat is verdwenen uit de bar. Als je het terugbrengt krijg je 65 sestertiën.
Als je (de naam van de) dader geeft en wij het vat kunnen terughalen, 20 sestertiën

Een hele leuke:
Miximus in lecto. Fateor, peccavimus, hospes. Si dices: Quare? Nulla fuit matella
Wij plasten in ons bed, huisbaas het spijt ons.Het was verkeerd. Als je vraagt waarom?Er was geen nachtspiegel. (= potje voor het plassen ' s nachts)

Dit is een voorbeeld van over elkaar gekalkte dipinti.
Je ziet op de voorgrond de duidelijkste schildering, Bacchus
in zijn vorm als liber Pater en een vrouw die sprekend lijkt op
de venus van Pompeii, daaronder en naast zie je oude
reclamedipinti van vollers en daaronder weer heel vaag
oude verkiezingsdipinti.

Methode van dipinti: (Dit geldt alleen de officiële teksten
Er waren drie personen bij betrokken.
Een voor het witkalken van de muur over eventuele
oude tekst / tekeningen heen en een die de nieuwe tekst
in hoofdletters met zwarte of rode verf schilderde. Er was
een derde man bij om de ladder en eventueel lantaarn vast
te houden. Vaak schreef de schilder ook zijn eigen naam
en deed soms zelfs de groetjes aan anderen!

(h)abemus incena pullum piscem (p)ernam
pa(v)onem (v)enatores
Prijslijst: We hebben kip, vis, varken en pauw.

"Campani victoria una cum
Nucerinis peristis ":
"Campani [inwoners van een buurt in Pompeii],
jullie zijn omgekomen
samen met de Nocerainen in de
overwinning" (naar aanleiding van het
bloedbad 59 n.Chr. in het amphitheater
in Pompeii)

Een filosofische:
Pyrrhus Chio conlegae salutem. Moleste fero quod audivi te mortuum. Itaque vale.
Pyrrhus groet zijn collega Chius. Het doet me verdriet te vernemen dat je dood was. Vaarwel dan maar!

Lief!
Actius Cossiniae mamme suae plurimam salutem
Actius groet hartelijk zijn mama Cossinia.

Serena Isidorum fastidit
Serena heeft genoeg van Isidorus!

Romantisch:
Cestilia, regina Pompeianorum, anima dulcis, vale
Cestelia, koningin van de Pompeianen, mijn lief schatje, het ga je goed!

Gewoon:
Sodales avete
Vrienden, gegroet!

Voorbeelden van verkiezingsgraffiti uit Pompeii

Voorbeelden van winkels, kroegen en restaurants

Een paar van de vele uitspraken op muren van Pompeii

Mannen die dobbelen. Een soort
stripverhaal op de muur van een bar die liet
zien wat er gebeurde als je vervelend was.
(dan werd je de kroeg uitgegooid)

Het prachtige huis van Julia Felix werd te huur aangeboden volgens dit opschrift op de buitenmuur:
In praedis I[uli]ae Sp(urii) f(iliae) Felicis / locantur / balneum venerium et nongentum tabernae
pergulae / cenacula ex idibus Aug. primis in idus Aug. sextas anno[s co]ntinuo[s qu]inque / s. q. d. l. e. n. c.
Juliae dochter van Spurii Felicis kondigt aan dat worden verhuurd: een badhuis van alle gemakken voorzien geschikt voor
mensen van stand *; een tabernae (plek waar je koude en warme hapjes kon verkopen) met een pergulae (een entresol waar je
goederen op kon slaan of de slaaf kon laten wonen); cenacula (bovenverdieping met aparte opgang naar de straat die je ook
weer onder kon verhuren) voor 5 jaar vanaf de idus van augustus met mogelijkheid daarna het contract te verlengen
s(i) q(uinquennium) d(ecurrerit) l(ocatio) e(rit) n(udo) c(onsensu).

* balneum venerium is eigenlijk letterlijk: "Een Venus waardig", nongentum word hier als bijvoeglijk naamwoord gebruikt
nongenti waren namelijk fatsoenlijke en eerbiedwaardige mannen die de verkiezingsuitslagen bijhielden.

De rare vierkantjes die je ziet
komen omdat ze zo uitgebikt zijn door
opgravers en weer in elkaar gezet in
het museum. (Fijn werk mensen *kuch*)

Op dit kleine stukje muur (20 bij 63 cm)
van het huis van Fabius Rufus staan 11
verschillende handschriften!
Met ongeveer in het midden het beroemde:
"Vellessem gemma hora non amplius
una / ut tivi signanti oscula presse
dare."= "Ik zou voor een uurtje het
juweel in je zegelring willen zijn om de kussen
te krijgen die jij geeft wanneer je het zegel drukt"

S =

R =

B =

F =

E =

P =

H =

Verkiezinggraffiti op de muren van het huis
van Trebius Valens.
Zie je die speciale manier van "etiquetten"
schilderen op het onderste gedeelte?
Beneden: reconstruktie

Blijkbaar een veel voorkomend probleem...

Uit een kroeg:

Huis te huur

Poepen op de openbare weg. Liefst niet voor de deur. De Pompeiianen doen er alles aan je via waarschuwingen en bedreiging weg te krijgen van hun stoep.
Hup, naar de buren of een openbare latrine!

Cacator cave malum. IX,7,22
Kort en bondig :'Oppassen voor
narigheid, schijter."

Een voorbeeld: Hoe de hoofdletter B
in schrijftaal veranderd van vorm.

Hier staat: PRAEFECTUS (1 AD)
in schrijftaal.

- Geschilderde teksten heten dipinti, gekrasde teksten graffiti.
Dipinti gebruikten altijd Romeinse hoofdletters, de graffiti waren meestal in schrijfstijl wat, zoals
je aan de voorbeelden hier links kunt zien, nogal afweek van de hoofdletters.

Waarschijnlijk huiswerk
gemaakt door een kind.
Er staat:
mandatus       a
mandatus       m
munus           m

"Cacator sic valeas ut tu hoc locum trase(s)"
Lararium, V,6.,9
"Wanneer je gezond wilt blijven, schijter, ga ergens
anders heen"

DEDICATIONE
OPERIS TABVLARVM CN ALLEI NIGIDI MAI POMPEIS IDIBVS IVNIS
POMPA VENATIO ATHLETAE [ ... ] VELA ERVNT
NIGRA VA(LE)
Ter gelegenheid van de inwijding van het archief (zal de gladiatorenfamilie) van
Cnaeus Alleius Nigidius Maius in Pompei vechten op de Ides van juni (=13 juni)
Er zal een plechtige optocht zijn (pompa), een jachtschouwspel, er zullen atleten
deelnemen en er zullen zeilen zijn. (tegen de zon)
Nigra,het ga je goed

CN HELVIVM
SABINVM AED
D.R.P.O.V.F
Ik bid dat jullie Gnaeus Helvius Sabinus
aanstellen tot aediel.
Hij is deze functie waard.

De schilder van deze inscriptie heeft zijn naam in de O van dedicatione
geschreven. Zijn naam was Ocella. Het rare tekentje achter nigra is een samentrekking van V en A van VAle.